Tot slot probeerden zowel de calvinisten als de katholieken aan
Met de komst van de orthodox calvinistische Leicester, Oranje
was in 1584 vermoord, als soeverein dacht Sonoy een geestver
want aan de leiding in de opstandige gewesten te hebben. Hier
mee keerde de gouverneur zich tegen het duo Maurits en van
Oldenbarnevelt die niets moesten hebben van de Engelse graaf.
Al in 1587 vetrok Leicester weer naar Engeland. Sonoy had
zich onmogelijk gemaakt bij het tandem dat nu de macht had;
stadhouder Maurits van Oranje en landsadvocaat Johan van
Oldenbarnevelt. In 1588 volgde Sonoy Leicester. Vier jaar later
overleed hij (3).
gebruikelijk was dat de koning en dus alle overheidsdienaren
boven de wet stonden. Ja zelfs, in het geval van de koning, de
wet maakten, uitvoerden en overtreders bestraften.
eigen draai te geven.
Van protestante kant verscheen er bijvoorbeeld al vrij snel,
Henk van Nierop spreekt daarom in zijn boek ‘Het Verraad van
het Noorderkwartier’ over het gewest Holland als zijnde een
rechtsstaat. Een nieuwe soeverein beloofde bij inhuldiging in
Holland immers dat hij zich aan de gewoonten, privileges en
rechten van het gewest en de daarin liggende steden te houden.
Eén van de voorrechten van inwoners van de steden was dat ze
de overheid voor het gerecht konden dagen (5).
Deze rechtsstaat gold echter niet voor iedereen zoals we heb
ben kunnen zien in dit verhaal. Inwoners van steden hadden
veel meer en betere rechten dan mensen die op het platteland
woonden. De rechtsstaat werd dus danig ingeperkt door de
standenstaat.
Wat opvalt aan de zaak Jan Jeroensz. is dat hij in de gelegenheid
was de overheid, in dit geval Sonoy en de onderzoekscommis
sie, voor het gerecht te dagen. In het gewest Holland werden
wel vaker geschillen van burgers met de overheid aan de Grote
Raad van Mechelen, Geheime Raad en het Hofvan Holland
voorgelegd. Het ging dan vaak om zaken van corruptie, machts
misbruik, geweldpleging, intimidatie, ten onrechte uitgevoerde
tortuur, illegale confiscatie van bezittingen en arrestatie buiten de de gebeurtenissen in het Noorderkwartier en in Schagen hun
woonplaats (4).
En dat ten tijde van het ‘Ancien Régime’ toen het in vele landen
11
Johan van Oldenbarnevelt. Simon
Opzoomer 1878. Rijksmuseum.
