7
1864 9
1867 6
1868 4
1869 1
1869 6
1869 8
1869 18
1870 13
1870 18
1871 6
1893 11
1894 4
1895 5
1896 5
1896 9
1897 24
1897 28
1897 29
1898 6
1898 15
1898 8
‘Model 17’. Dit formulier zit geplakt in het militieregister bij de
naam van de oorspronkelijke loteling. Zoek de modellen 17 in
de militielijsten en je hebt de namen te pakken. Voor Schagen
bleek het tussen 1864-1898 te gaan om 21 namen totaal.
Hoog opkomstpercentage in Schagen
Van het remplapantenstelsel werd dankbaar gebruik gemaakt
door degenen die het zich konden permitteren. Tussen 1818
1898 maakte ongeveer 18% van de Nederlandse lotelingen
ervan gebruik. Bijna één op de vijfmiliciens liet zich vervan
gen. Welke lotelingen uit Schagen maakten hiervan gebruik?
Het zoeken in de Nationale Militieregisters van Schagen, die
bewaard worden in het Noord-Hollands Archiefin Alkmaar,
bleek eenvoudig. Voor een remplapant bestond het formulier
Er werden jaarlijks in Schagen meer dan 10 militairen onder de
wapenen geroepen, zodat in de periode 1850-1898 circa 500
plaatsgenoten hun dienstplicht vervulden. Met 21 remplapan-
ten op dat aantal, maakte slechts 5% van de miliciens uit Scha-
gen er gebruik van. Dat is veel lager dan het landelijk gemiddeld
van 18%. Er gaan hier complete lichtingsjaren voorbij waarin
zelfs niemand zich laat vervangen. De oorzaak ligt voor het
Wie een hoog nummer trekt weet dat de dienstplicht aan
hem voorbij gaat. Een laag nummer betekent aangewezen zijn.
Aan dit loten komt de Nederlandse uitspraak voort: ‘Voor je
nummer gaan’, zoals de dienstplicht ook in de 20e eeuw vaak
werd genoemd. De loting resulteerde in een bonte kermis,
want wie uitgeloot werd, zette het daarna op een feesten en wie
ingeloot werd nam een drankje om de teleurstelling te vergeten.
Natuurlijk waren er ook mannen die blij waren met in-loting.
Kortom, zo’n beetje iedereen was beschonken aan het einde van
de lotingsdag.
kent het aantal benodigde miliciens. Stel dat er in Schagen 30
jongens tot het lichtingsjaar behoren. Er worden dan 30 briefjes
(met een onzichtbare nummering van 1 t/m 30) in een grote
pot gedaan. De ‘loteling’ mag zelf een briefje trekken ofbij afwe
zigheid wordt dat voor hem gedaan onder toeziend oog van de
militieraad om willekeur te voorkomen. De meeste lotelingen
vertrouwen niet op die trekking door iemand anders en komen
hoogstpersoonlijk opdraven om het lot in eigen hand te nemen.
Uit krantenartikelen in de Schager Courant blijkt dat de loting
hier meestal plaatsvond in het Raadhuis aan de Markt.
Kwekeling
Schema van de 21 lotelingen en hun remplaganten
Nieuwer-Amstel, 1 november 1878
Emmen, 27 juni 1876
Beroep, wonende te
Koopman, Beverwijk
Opperman, Alkmaar
Wever, Krommenie
Boerenknecht, Schagen
Kok, Leiden
Slachter, Hoorn
Dagloner, Schagen
Arbeider, Barsingerhorn
Bakkersknecht, Kampen
Boerenknecht, Beemster
Smid, Haarlem
Schilder, Amsterdam
Arbeider, Emmen
Lichting Lotingno.
Naam
Simon KRUIJER
Cornelis DE WIT
Adrianus KEET
Johannus VIS
Leendert ROGGEVEEN
Dirk DEKKER
Gerrit KANT
Gerrit SMIT
Jacob GOVERS
Cornelis ASJES
Pieter STAMMES
Abraham BORST
Gerrit MOOIJ
Klaas KANT
Pieter BOONTJES
Jan REZELMAN
Beroep
Boerenbedrijf
Boerenbedrijf
Boerenbedrijf
Onderwijzer
Timmerman
Boerenbedrijf
Boerenbedrijf
Boerenbedrijf
Gruttersknecht
Landbouwbedrijf Gerrit WAAL
Landman Johannes BURGERING
Landman Aldert SCHAGEN
Landman Bram VROLIJK
Landman Pieter MIJTS
Koetsier
Geen beroep
Johann Hermann SCHENE Manufacturier
Cornelis BUIS Grutter
Jf MOOIJ Landman
Germen DE HAAN
Bartholomeus RANKE
Vervanger
Izaak ZWANEWEBER
Hendrik JONGBLOED
Jan VOGEL
Jan VISSER
Mariel Willem BRANS
Hendrik NABER
Cornelis ROTGANS
Huibert WIJNKER
Pieter VAN DER STAAG
Pieter Boontjes was koetsier, hier de koetsjes van de Firma
Boontjes bij de Grote Kerk. Loteling Pieter stuurde in 1896
een remplagant.
Geboren
Beverwijk, 5 februari 1843
Alkmaar 6 juni 1846
Assendelft, 29 april 1846
Schagen, 28 juli 1849
Amsterdam, 15 december 1843
Hoorn, 21 augustus 1847
Barsingerhorn, 16 december 1849
Egmond aan Zee, 4 december 1850 Bakker, Egmond aan Zee
Velzen, 2 maart 1843 Ambachtsman, Beverwijk
Beemster, 18 oktober 1845 Timmerman, Beemster
Alkmaar, 24 januari 1873 Koopman, Alkmaar
Sint Maarten, 18 mei 1874 Boerenknecht, Sint Maarten
Koog aan de Zaan, 18 oktober 1875 Houtzager, Zaandam
Nieuwe Niedorp, 16 januari 1874 Koopman, Nieuwe Niedorp
Willem DE VRIES Krimpen ad IJssel, 29 augustus 1870 Verver, Krimpen ad IJssel
Pieter DE GRAAF Wieringerwaard, 5 februari 1877
Hans VAN DER VEEN Wolvega, 27 november 1873
Pieter DE GROOT Beets, 22 apirl 1874
Gerardus Johannis WOUDENBERG Haarlem, 18 maart 1878
Willem Frederik Hendrik VINK,
Jan EEFHOF
