Ze leverden de vrijheid in, maar
kregen bescherming terug
De abdij heeft kortom de financiën verschaft voor herstel van de
dijk, de hoevenaren hebben het werk verricht. Zij zijn ondanks
de moeilijke omstandigheden binnen het gebied van de dijk
blijven wonen en werken. Zij zullen zeker ook al die tijd hebben
Nogmaals de oorkonde van 1250
De abt schrijft in zijn oorkonde dat de dijk die hersteld en ver
nieuwd is, het geruimte tijd daarvoor heeft begeven. Het land
heeft vele jaren verwoest gelegen, het heeft met andere woorden
voor de abdij niets opgeleverd. Als we uitgaan van de storm van
1170 ofdie van 1196, dan zou dat 80 tot ruim 50 jaar zijn. Dat
is niet waarschijnlijk. Tijdens de storm uit die jaren zou de dijk
kunnen zijn weggespoeld die de RAF - onbedoeld - heeft gefo
tografeerd. De storm waarop de abt doelt moet van later datum
zijn. We kunnen het best uitgaan van de storm die vermeld staat
Willem van Beieren, de eerste Heer van Schagen
Deze situatie treft de eerste Heer van Schagen aan als hij in 1427
in Schagen arriveert en de Heerlijkheid van Schagen onder zijn
beheer krijgt. Pal ten zuiden van Schagen, tegen de Oude Dijk
aan ligt een ‘hoek slijks’, waar niemand wat mee doet, behalve de
inwoners van Valkkoog, Schagen en Sint Maarten. Er graast wat
vee, er wordt gevist, er worden vogels gevangen, eieren geraapt.
En... er is bij elke storm een uiterst gevaarlijke situatie. De dijken
in de boeken als de Marcellusvloed, die woedde op 16 januari
1219. Een andere mogelijkheid is de storm van 1214. Beide zijn
zo’n 30 jaar geleden uitgaand van 1248, maar toch binnen de
grenzen van mensenheugenis.®
gezien hoe de kwelders buitendijks (buiten de kapotte dijk) weer
groeiden en mogelijkheden boden voor het laten grazen van hun
vee. Vandaar dat de abt vermeldt dat zij omstreeks het Meifeest
hun vee de wei in mogen sturen, maar niet zonder zijn toestem
ming. Zijn zegen moest er op rusten, zou je zeggen, maar dat is
zeker niet de enige reden. Zijn toestemming is ook nodig omdat
hij bepaalt hoeveel beesten elke hoevenaar buitendijks mocht
laten grazen. Er werd geteld door zijn rentmeester.(7)
Foto RAF 1944
Op een luchtfoto genomen door de RAF op 15 september
1944 zijn de vage ondergrondse lijnen te zien van een oud dijk-
verloop. Bij een onderzoek in de Burghorn is de voet van deze
dijk gevonden. Iets voorbij Sint Maarten beginnend en licht
buigend naar het noordoosten, de Burgherhornerweg overste
kend, verdwijnt na ruim een kilometer de dijk in de Zijpe. Het is
zeer aannemelijk dat deze dijk het in een vroeger stadium heeft
begeven en dienst heeft gedaan als bescherming van het land
van de abdij. De meest waarschijnlijke jaren waarin deze dijk is
weggespoeld zijn 1170 of1196, ofeventueel beide jaren.(5)(8)
Nog een oorkonde
In 1291 vaardigt de vrouw van Floris V Beatrijs, een oorkonde
uit (9). Uit die oorkonde blijkt dat de abdij zijn handen aftrekt van
de villa Scagha en dat het land dat de abdij in leen heeft, terug
keert in handen van de graafvan Holland. Een paar jaar daarvoor
had Floris V West-Friesland definitief onderworpen, nadat in
1287 opnieuw een zware storm grote delen van het land onder
water had gezet en veel had verwoest. De West-Friezen waren
uitgeput. Ze zagen ook in dat alleen een meer centraal beheer
van de dijk(en) nodig was. Ze leverden vrijheid in, maar kregen
bescherming terug.
De afspraak met de hoevenaars werd gemaakt, dat zij hun rech
ten behielden op voorwaarde dat zij de Valkkogerdijk bleven on
derhouden. Die afspraak werd gemaakt met de hoevenaars, maar
ook met alle anderen die op een of andere wijze land binnen het
oude gebied van de abdij in gebruik hadden, de gelanden op de
Waardgeerzen. Feitelijk betrofdat vele inwoners van de dorpen
rondom het gebied van de Schagerwaard en de Heerhugowaard.
18
Het land van Broersen
vanaf de Valkkogerdijk
ofwel de Schagerdam.
