Beide betekenissen zouden kunnen, maar beide zijn niet echt
bevredigend als we letten op de plek waarop de naam wordt
toegepast.
Bij betekenis twee kan nog worden gedacht aan de mogelijk
heid dat het vee hier tijdelijk werd vastgezet in verband met de
Markt, maar waarom dan ‘geest’?
Bij betekenis een moeten de naamgevers goed hebben nage
dacht over en in elk geval goed op de hoogte zijn geweest van
de terreingesteldheid. Dat waren ze waarschijnlijk wel. Maar de
Zandvenne ligt toch enigszins uit de buurt van de Trintgast. De
landerijen achter het Noord en de Misselkaag liggen er nog tus
sen. Tenzij de naamgevers er aan hebben gedacht dat dit water
onder andere uitkwam bij het sluisje bij de Hale, ‘stromend’
langs de Halerweg. Daar stroomt dat water door en langs de
Zandvenne.
Wat opgravingen aan de noordkant van de kerk laten zien, op de
plek zo ongeveer waar dat vishuis stond, duidt erop dat er in de
middeleeuwen rampzalige dingen zijn gebeurd.
Uit het verslag van die opgraving
gezichtsbedrog zijn, omdat de tekenaar de beide gebouwen
mogelijk op dezelfde hoogte wilde tekenen.
Het kerkhof
Tot waar liep het oude kerkhofbij de Nederlands Hervormde
Kerk op de Markt? De kerk die herbouwd werd nadat in 1895
de oude kerk, ooit de Roomskatholieke Kerk, was verbrand?
Op de kadastrale tekening van 1832 is dat nog goed te zien.
Daarop is zowel het oude bij de kerk behorende terrein aange
geven als het huidige. Op dit kadastrale kaartje van 1832 staat
de plattegrond van de oude kerk afgebeeld.
Betekenis twee: het rund-geest. Rint betekent ook rund, koe,
vee. Voor gast zie betekenis een.
het huis dat op de plek staat van restaurant ‘Stiel’ eveneens aan
het kerkhof grenst, dat er ten noorden van ligt.
Ofhet kerkhofzich nog iets verder naar het zuiden uitstrekte, is
niet helemaal duidelijk. Opgravingen in 1982 door de AWN-
werkgroep onder leiding van Frans Diederik brachten enkele
tientallen centimeters onder het wegdek vele begravingen aan
het licht. En dat roept de vraag op ofde hoogte waarop de kerk
nu staat er steeds is geweest, ofpas later is aangebracht. Waar
schijnlijk heeft de kerk altijd op een verhoogde plek gestaan
Direct onder de straatstenen werden de eerste lagen met puin
en scherven aangetroffen, die vertelden dat deze plek in de
zeventiende en achttiende eeuw een flink stuk lager lag dan nu.
Op een meter diepte werd een straatje gevonden dat waar
schijnlijk achter de vishal toegang gaf tot het toen nog aanwe
zige water van Het Noord en de Loet, nu twee straten die beide
uitkomen op de oostzijde van de Markt.
Dieper gravend troffen de archeologen dikke pakketten grijze
kledderklei aan die vol zaten met veldkeien en stukken tufsteen.
Op het kadasterkaartje is goed te zien dat het laatste huis aan het Dit puin moet afkomstig zijn van een grote overstroming die
Rensgars grenst aan het kerkhofdat er ten oosten van ligt, terwijl Schagen had getroffen rond 1170. Toen is zeer waarschijnlijk
De kerk die Schoemaker tekende in 1726 lijkt echter een stuk
al aan het eind van de 16e eeuw in gebruik. Toch is de naam een lager te staan, op dezelfde hoogte als het vishuis. Dat kan echter
poos buiten gebruik geweest.
Hetzelfde huis heet in een transportakte van 30 augustus 1659
‘de Arcke’, maar die naam was kennelijk tijdelijk, daarna blijft
het tot 1806 ‘de Driestal’.
Op oude foto’s uit het begin van de vorige is er sprake van ‘De
Kleine Winkel’. En wie weet niet dat het nu al weer vele jaren
een café is en ‘t Heremetijdje heet?
gebeurd en wat er met de grond is gedaan, waarin zich zeker
menselijke overblijfselen hebben bevonden, is (mij, de auteur)
niet bekend. Het doel van de afgraving is bijna zeker geweest
het Marktplein te vergroten en een ruime doorbraak te maken
tussen het Rensgars en het Marktplein.
Of de afgraving plaats had voordat Bok zijn lammerenmarkt
Het huis op de hoek aquarelleerde, is net niet goed zichtbaar, maar wel zeer waar
De eerste naam van het huis op de hoek van het Rensgars en de schijnlijk.
Heerestraat was ‘de Driestal’, een logische naam voor het huis
op deze ‘driesprong’. De naam is oud en zoals gezegd hierboven
Is er nog een derde mogelijkheid, die met rinnen stromen,
vloeien te maken heeft? We kunnen denken aan de pomp op de en is een deel van die verhoging afgegraven. Wanneer dat is
Markt en aan de bron als naamgever van de Bronsloot. Vloeide
er water uit de grond toen men de sloot groef als verbinding
tussen de Loet en het water langs het Noord?
Kortom, duidt rintgast op opwellend bronwater? Onmogelijk
is het niet.
V-
Cornells Bok, de lammerenmarkt.
11
