Nieuw straat
Ultg. C. Burger, Scha gen.
Een struikelsteen voor de RABO bank
houdt de herinnering aan de door de Duit
sers vermoorde Joseph de Jong levend.
Doorkijkje vanaf het bruggetje
in de richting van de Markt.
Er staan bovendien huizen leeg. De meesten zijn arm, behalve
de schoolmeester Adriaan Hoep (schoolmeester zijn was
bepaald geen vetpot), vinden we er een leerlooiersknecht, een
vuilnisman, een kleermaker, een linnenwever, een werkster, een
metselaar en drie dagloners. Bovendien wonen er drie wedu
wen, van wie vermeld wordt dat ze arm zijn.
In 1730, een jaar waarin de Generale Pacht werd geregistreerd,
is dat niet veel anders, evenals in in 1751 en 1768.
Het staatje van de personele quotisatie leert ons nog iets meer
over de Nieuwstraat. Er staan kennelijk 18 woningen, of althans
er zijn 18 adressen. Het kan zijn dat er nog altijd minder huizen
staan en dat sommige huizen zijn opgedeeld net als aan het
begin van de 17e eeuw.
Als we afgaan op het kadaster, dat werd ingevoerd in 1832, dan
treffen we in dat jaar in de Nieuwstraat 14 percelen aan met
daarop 11 of12 huizen. Op zeker twee percelen staat geen huis
of schuur. Van twee percelen met een huis erop is de gemeente
de eigenaar. Ze zullen zeker zijn verhuurd.
Het verpondingsboek van 1686
In 1686 is een nieuw verpondingsboek aangelegd. Dat berust
nog steeds, net als alle andere belastingregisters uit het Scha-
gense verleden, in het Regionaal ArchiefAlkmaar. Dit verpon
dingsboek is een lijvig boekdeel, dat enige kilo's weegt. Daarin
is bijgehouden wie welke bezittingen had tussen 1686 en 1803.
In 1803 is een nieuw verpondingsboek geopend dat heeft ge
functioneerd tot de invoering van het kadaster in 1832.
Alle huizen en percelen van Schagen zijn in deze verpondings-
boeken genummerd. In 1742 toen de personele quotisatie werd
vastgesteld, heeft men - min of meer - dezelfde nummering
aangehouden. Op die manier is bekend wie er in de Papestraat
Nieuwstraat) woonden en wie er huizen bezaten. In acht
gevallen is er sprake van huur, negen eigenaren wonen ook in
hun huis in de Nieuwstraat. In een aantal gevallen is in de loop
van de tijd de gemeente een periode eigenaar geweest tot er
zich weer een koper voor het huis aandiende. Als een eigenaar
te kennen gaf dat hij zijn huis niet langer kon betalen, omdat hij
verstoken raakte van voldoende inkomsten, kon hij het pand
'verlaten' (het werd spa gestoken, heette dat) en dan verviel het
aan de Gemeente en/of aan Domeinen.
1742 en 1832
Uit al deze gegevens komt naar voren dat het einde van de
Nieuwstraat in 1742 lag bij het onbewoonde perceel naast en
ten noorden van Claas Leertouwer. Aan de oostzijde van de
straat, tegenover dat onbewoonde perceel en ook aan het water
van de Nieuwsloot, lag het huis van Andries Kramer. Vandaar
gaat het weer terug naar de Kerkebuurt of de Plaats. Het eerste
huis aan de oostkant, de rechterkant van de Nieuwstraat, naast
en ten noorden van het 'Dorpe Schoolhuis' werd bewoond
door Jan Snijder ofJan Lourensz Snijer, zoals hij als laatste
vermeld staat in de verponding van 1686.
In 1832 liggen zoals op de kaart van het kadaster te zien is aan
6
