dingen weer terug. In 1851 waren onder de zeven raadsleden
vier veehouders, waaronder één katholiek. Tot 1870 waren er in
Schagen sowieso te weinig katholieken in de gemeenteraad.19
5. De rentmeester, baljuw en secretaris waren allochtoon. De
baljuws kwamen van plaatsen als Oudewater, Katwijk en Leiden
en ze waren professionele bestuurders uit 'betere' families.
Ditzelfde is ook in Cromstrijen geconstateerd.20 Secretarissen
kwamen aanvankelijk ook van buiten Schagen en vervulden
tevens het ambt van notaris. Na 1764 waren ze merendeels in
Schagen geboren, zoals Hoflaan, Barsingerhorn en Westingh.
Het was een lucratieve functie: tenminste vier van hen konden
zich de hoogste begraaMasse van fl. 30 veroorloven.
6. De levensstijl van de elite was vrij eenvoudig. De inkomens
kwamen niet boven de fl. 1200 uit. Een interessant fenomeen is
de tuincultuur met speelhuisjes, die ook bij de elite van Schagen
in zwang kwam. Het hoogtepunt lag tussen 1680 en 1730 en
verdween na 1750 geleidelijk maar volledig.21
7. De kindersterfte was dramatisch in Schagen, net zoals elders
in West-Friesland. Toch werden vele regenten heel oud, tot
boven de 80 jaar! Als gevolg van de kindersterfte stierven vele
bestuursfamilies uit, zoals Hoflaan, Hoogland, Mamus, Saskers,
Hogendorp, Guldewagen, Rouw, Westingh en Bocking.
8. Na de Bataafs-Franse Tijd moest geheel Schagen op eco
nomisch terrein een stapje terugdoen. Ook de elite verarmde
op veel fronten, met name op ondernemend gebied. En vele
nazaten van de 18e-eeuwse regenten gingen over op een beroep
in de landbouw.
Noten
De auteur Dr. Jochem Kroes (1951) was tot 2015
werkzaam bij het Centraal Bureau voor Genealogie
als eindredacteur van de reeks Nederland's
Patriciaat. Hij publiceerde eerder over sociaal-
historisch-genealogische onderwerpen, waaronder
De Gietersen in Friesland (Leeuwarden 1996),
Chinese Armorial Porcelain for the Dutch Market
(Zwolle 2007) en Nederland's Patriciaat 1972-2009
('s-Gravenhage 2016)
De Schager Markt, een schilderij van Jannie Kuiper-Wetsteen,
1988.Olieverf, h 88 x 58 cm. Met een folkloristische optocht
op de markt, met de kerk, de huizen en het landschap rond
Schagen (publ. Meesterlijk Schagen 2004, p. 36).
1. G.J. Schutte, Graft 1770-1810 (Franeker 1989); T Nieuwen-
huis, Keeshonden en Prinsmannen. Durgerdam, Ransdorp en
Holisloot: (1780-1813) (Amsterdam 1986); J. Rosendaal, Tot
Nut van Nederland. 1783-1787 (Nijmegen 2012); A. Nobel,
Cromstrijen 1550-1780 (Zutphen 2012).
2. H.Th.M. Lambooy (red.), Heerlijk Schagen (Schagen/Amster-
dam 1996) 143; De Kakelepost (1 november 1996) 7-20; De
Kakelepost (1 juli 2000) 7-12; K.C. Numan, De veldnamen van
Schagen (Schagen 2015).
3. Lambooy (red.), Heerlijk Schagen, 147.
4. K. Numan, Transcripties van regesten van de registers van
transporten en hypotheken te Schagen 1684-1810, in ge-
neaknowhow.net/vpnd/nh/schagen/Naamregister van de
respectieve regeeringen der steden in de Vergadering van haar
Ed. Hoog Mog. geen cessie hebbende (Amsterdam 1742,
1767, 1776, 1780, 1782, 1791, 1792), hierna te noemen: Hee
renboekje 1767 enz.
5. Lambooy (red.), Heerlijk Schagen, 60-61; regionaalarchiefalk-
maar.nl/.../geschiedenisvanschagen; Heerenboekje 1792, 49;
De Kakelepost (1 december 1998) 18ev
6. De Kakelepost (1 november 1996) 13.
7. J. Bregman, Schagen door de eeuwen heen (Wormerveer
1965) 254-258 (burgemeesters); de belangrijkste genealogische
websites zijn wiewaswie.nl/... regionaalarchiefalkmaar.nl/.../
personen, genea.pedete.net/... geneaknowhow.net/....
8. J.C.N. Raadschelders, 'Bestuurders van de stad Purmerend
1600-1795', in Holland 28 (1996) 1-38; J.C.N. Raadschelders,
'De vroedschap der 'stede Beverwijck' 1642-1794', in Holland
18 (1986) 24-44.
9. Lambooy (red.), Heerlijk Schagen, 170-171.
10. G.A. Lindeboom, Geschiedenis van de medische wetenschap
in Nederland (Haarlem 1981) 109.
11. Lambooy (red.), Heerlijk Schagen, 169: volgens deze bron werd
Jacob Denijs in 1796 ook secretaris en schout van Schagen.
12. De Kakelepost (1 april 2005) 8-12.
13. Lambooy (red.), Heerlijk Schagen, 168, 170.
14. De Kakelepost (1 november 1996) 9-23; De Kakelepost (1 juli
2000) 7-12.
15. De begraafimpost is te vinden in de gaarderregisters en deze
beginnen in 1733.
16. N. Bakker et al. (red.), Vijf eeuwen opvoeden in Nederland (As
sen 2010, tweede druk) 124-134; P Ekamper F. van Poppel,
'Zuigelingensterfte per gemeente in Nederland, 1841-1939' in
CBS, Bevolkingstrends (1e kwartaal 2008) 23-29; Bevolkingsat
las van Nederland (Rijswijk/Den Haag 2003) 106.
17. Schutte, Graft, 158.
18. Schutte, Graft, 48.
19. Lambooy (red.), Heerlijk Schagen, 189-193.
20. Nobel, Cromstrijen, 70-74.
21. Over de buitentuinen en speelhuisjes te Schagen is een afzon
derlijk artikel in voorbereiding.
Jochem Kroes
23