deel 1
De eerste fase
Een inkijkje in de Nieuwstraat vanaf de Markt, al wel met de rijtuigenverhuurder
Boontjes actief, maar nog zonder garage.
De naam zegt het al, deze straat is ooit nieuw geweest. Ooit moet het besluit gevallen zijn
deze straat tussen de Kerkebuurt (de noordkant van de huidige Markt) en de Rapenburg
aan te leggen. De Rapenburg was het huis dat stond op de hoek van het huidige Rapenpadje
en de huidige Nieuwstraat, waar tot voor kort de apotheek was gevestigd.
Wie dat besluit heeft genomen, welke heer van Schagen en
welke Burgemeesters, schepenen en leden van de vroedschap
erbij betrokken waren, is niet bekend. Bovendien is het de vraag
of er vanaf het begin wel sprake was van een straat en van aan
leggen. Nog een opmerking vooraf, de Nieuwstraat wordt ook
wel Papestraat genoemd. De eerste keer dat dat gebeurt in de
transportregisters is in een akte van 1664. De reden? Dat blijft
gissen. Stond er ooit een schuilkerk van de rooms- katholieke
Schagenaars? Woonden er verhoudingsgewijs veel katholieken?
Vanaf het tweede kwart van de 17e eeuw tot 1730 waren er
paters Franciscanen uit Hoorn actief in Schagen. Ze preekten
vanaf 1630 in een schuur aan de Lagezijde van het Noord. Het
kan zijn dat ze begonnen met preken op Rapenburg. De heer
van Schagen had namelijk een zwak voor Franciscanen. De
kortste weg naar Rapenburg is door de Nieuwstraat.
Wat we ons moeten voorstellen bij deze straat? Het beste is
te denken aan een verbreed pad, mogelijk eerst aan een kant
bebouwd met een of meer huizen (zeker ook een boerderij, een
huismanswoning om de juiste term te gebruiken) en daarna aan
de andere kant. Mogelijk stonden de eerste huizen aan de kant
van het Noord. De andere kant, de oostkant, was open land,
weiland, veenland, licht geaccidenteerd.
Er moet een opening zijn geweest tussen de huizen aan de
Kerkebuurt, de noordkant van de huidige Markt, op de hoogte
van de Nieuwstraat, tussen nu de FEBO en - nog niet zo lang
geleden - café het Vosje. Die opening is mogelijk het erf geweest
behorend bij een van de huizen, die nu een hoekhuis werden.
Een andere mogelijkheid is dat er al een pad aanwezig was,
parallel lopend aan het Noord, naar het huis Rapenburg. Naar
dat huis kon je dan op twee manieren komen, via het Noord en
het pad langs het water dat het Noord verbond met de Lange-
sloot en via het pad dat later de Nieuwstraat werd aan het eind
waarvan een bruggetje je bij de Rapenburg bracht. Dat brug
getje - niet veel meer dan een plank over de sloot, een vonder,
bestaat nog op het moment dat de huidige Nieuwstraat wordt
aangelegd (zie de foto). Nu ligt er een lange duiker onder de
