zich niet over te geven. Ze wensten de Canadezen van zich af te
houden en naar Duitsland te ontkomen. De oorlog meldde zich
alsnog. De familie Hut vluchtte de kelder in, Anneke herinnert
het zich als de dag van gister. De kogels raasden over en weer.
Het huis vloog in brand. Goddank was er in de schutting van
de buren uit voorzorg een flink gat gezaagd. De vlucht gelukte,
wonder boven wonder, tussen al dat geschiet door. Niemand
werd geraakt, ook Annekes vier maanden jonge broertje in
zijn reiswiegje niet, al zat het reiswiegje enige tijd klem in dat
inderhaaste gat. De kelder van de buren bracht redding, voor de
buren, voor de familie Hut, de anderen.
Ik denk aan Den Haag, aan het Bezuidenhout. Er stonden V-2
lanceerinstallaties in het Haagsche Bos. Ze dienden vernietigd
door middel van een gecoördineerde geallieerde luchtaanval
door 56 bommenwerpers op 3 maart 1945. Helaas, de uiterst
nauwkeurige coördinaten die de vliegers hadden meegekre
gen waren de verkeerde. Een erg groot deel van een Haagse
stadswijk werd vernietigd. In het boek 3 maart Bezuidenhout,
een uitgave van de Stichting 3 maart '45, lees ik de balans, zoals
Lengte: 10 m
van overheidswege opgemaakt: 510 doden, 230 zwaargewon
den, 3300 vernielde huizen, 1200 beschadigde huizen, voorts
290 bedrijven, 5 kerken, 9 scholen en 10 openbare gebouwen
verwoest.
Ik blader in genoemd boek. Het is niet voor het eerst, maar ja,
ik woon nu zelf al meer dan tien jaar in het Bezuidenhout, en
stellig tot mijn genoegen, moet ik zeggen. Ik arriveer bij een
getuigenis die ik al eens eerder las en toen heb aangestreept:
Achter ons vloog alles de lucht in: vuur, brokstukken en rook.
Dan denk je: nu begint het. En na die eerste golf, waardoor dat
huis gaat slingeren als een schip. Toen kwam er, meen ik, weer
een aanvalsgolf. Ik heb het zeker twee keer ervaren, dat een
huis zo gaat slingeren dat je denkt: God, laat het niet instorten.
Toen na die laatste golf hoorden we voetstappen en daar begon
iemand geweldig op de deur te slaan. Maar het huis was al zo
ontzet dat de voordeur niet meer open ging. Mijn broer deed
het voordeurraampje open en zei:Ja, de voordeur gaat niet
meer open. Daar stond een verwilderde man, die riep: Kom
eruit, kom eruit, ik heb duizend doden, ik heb duizend doden.
Er gebeurt van alles tegelijk. Gedreun, je hoort instorten, dingen
hoor je van de muren vallen. Een ongelofelijke luchtstroom, de
trapleuning wordt uit mijn hand geslagen. Het wordt sche
merachtig, dan pikkedonker. In die schemer zag ik nog hoe de
voordeur die immers een paar minuten geleden niet open kon,
naar buiten kantelt. Toen hoorde ik ineens roepen terwijl ik
nog steeds op de trap stond. Mijn benen zijn eraf, mijn benen
zijn eraf. Mijn benen zijn eraf
Hoort het zo, denk ik terug naar een persoonlijke oorlogserva
ring en wil ik dat het zicht zich verbreedt. Denk ik aan die ande
re voorbeelden, hoort het zo, want zijn ze de kwadratuur, en zijn
er honderd voorb eelden, pardon, duizend, daaronder Coventry,
Warschau, Rotterdam, Leningrad, Stalingrad, Dresden, Berlijn,
Lidice, Putten, Rouffignac, Oradour-sur-Glane. Wil ik naar nog
weer breder, wil ik die geschiedenis in, want waarom gebeurden
er hemeltergende, weerzinwekkende dingen, en wat stak er ach
ter! Maar gaat het niet, en moet mijn diepste denkende wens,
de wens naar breder, hoger, méér, het af laten weten. Verkleint
een al te belastende, een nooit meer verdwijnende persoonlijke
ervaring tot de maten van een menselijke individualiteit die
muren ontwaart? Licht er een basaal sociaal gegeven op, want
komt het nogal voor, dit aantoonbaar feit, en wat bedenkt men
alsnog om er b ovenuit te geraken, en in weergekeerde vrijheid
zijn hoogst persoonlijke weg te gaan.
Goed, er was, is, dat onontkoombaar verzet, vaak genoeg. Ook
bij mij, ik loop vooruit, het werd de grondbedoeling van een
leven, de gegevens verbreden, het denken voortzetten, einders
zien wijken, en nogmaals, en nogmaals. En het kan niet lukken,
Tekening van de Hawker Tempest JN817.
De trein werd aangevallen door twee Engelse
jachtvliegtuigen, de Hawker Tempests met de
serienummers JN807 en JN817.
De Hawker Tempest was een Royal Air Force
gevechtsvliegtuig uit de Tweede Wereldoorlog dat
was ontwikkeld uit de Typhoon.
Topsnelheid: 695 km/h
Spanwijdte: 12 m
In gebruik genomen: 1944
Kosten per stuk: 910.000-910.000 GBP
Motortype: Vliegtuigmotor
Eerste vlucht: 2 september 1942
