Nogmaals de zaak
het vervolg
Op 12 augustus 1706 wordt Cornelis Fre-
dericsz. Spalck, ook wel bekend onder de
namen Kees Grove Grendel en Sprotten Kees en
nog maar ongeveer zesentwintig jaar oud, door
de schepenrechtbank van Schagen veroordeeld.
Een week later, op 19 augustus wordt het vonnis
- na het luiden van de klok van het raadhuis, ook
daadwerkelijk uitgesproken.
Het liegt er niet om:
"Zo hebbende schepenen na rijp beraad en ingewonnen ad
vies van neutrale rechtsgeleerden, recht sprekende, uit naam
en vanwege de Hoge Overheid, ten eerste op het punt van de
desertie verklaard, zoals zij door middel van deze uitspraak
verklaren, de voornoemde gevangene te verwijzen naar de
Hoge Krijgsraad der Verenigde Nederlanden, ten einde, zo
dat gewenst zou worden, daaraan te worden overgeleverd.
Ten aanzien van de gemelde, hoewel niet volvoerde verkrach
ting, de andere gewelddadigheden, zaken en heiligschennis
verklaren zij de gevangene te veroordelen te worden gebracht
naar de plaats waar men gewoonlijk in het openbaar een
vonnis voltrekt en daar met de strop om de hals ten toon
gesteld en vervolgens gestrengelijk door de scherprechter te
worden gegeseld en daarna nog met een gloeiend zwaard
kruislings op of over zijn rug gebrandmerkt te worden,
bovendien de gevangene voor eeuwig en altijd te verbannnen
uit de provincie van Holland en Westfriesland, en ze veroor
delen hem tot vergoeding van de kosten van uitgaven van dit
rechtsgeding.Gedaan door Jan Schenk, Simon Grootes,
Jacob Metselaar, Jan Backer, Cornelis Fala, Pieter Han en
Jan Visscher, Schepenen van Schagen."
Dat is milder dan Johan Schager, de baljuw van de stad en de
heerlijkheid Schagen, heeft geeist: de doodstrafdoor het zwaard
ofde strop. Wellicht hebben de schepenen bij het vellen van
hun oordeel rekening gehouden met het feit dat zij Spalck wil
len uitleveren aan de krijgsraad - en op desertie stond door
gaans de doodstraf....!
Spalck heeft het daar dan ook wel naar gemaakt. Karel Numan
beschrijft in zijn artikel "De zaak Cornelis Frederics Spalck"
in De Kakelepost van april 2006 (jrg. 21, nr. 1) uitvoerig zijn
levensloop en hoe het tot dit proces is gekomen. Spalck leeft
als een zwervende vagebond met verkeerde vrienden, overal
voortdurend voor grote overlast zorgend. Hij deserteert uit het
leger. Op 9 juli verschaft hij zich 's avonds toegang tot het huis
van Dirck Florisz. aan de Loet. Hij raast en tiert en dreigt met
een mes. In de woning ernaast van Marijtje Lijnhoven komt hij
Griet Claas, de vrouw van Dirck Florisz. tegen. Hij sleurt haar
het huis uit en probeert haar buiten te verkrachten, trekt haar
vervolgens weer het huis in waar de hele scene zich herhaalt.
Beide vrouwen schreeuwen moord en brand, waarop Dirck
Florisz., Cornelis Cornelisz. Halfswaegh en Cornelis Pietersz.
Wijck te hulp komen. Tijdens de achtervolging die volgt komt
Cornelis Halfswaegh ten val en krijgt het mes van Spalck in zijn
schouder bij de ruggegraat. Hij is zwaar gewond, maar blijft
gelukkig net buiten levensgevaar. Uiteindelijk wordt Spalck toch
gearresteerd.
Tot zover Karel Numan.
In het 'Register van de voorvallende saacken en resolutien van
de magistraat' - de notulen van vergaderingen van burgemees
ters en schepenen - treffen we een verslag aan van de vergade
ring, gehouden op 17 augustus 1706; dat is precies tussen 12
en 19 augustus, de datum van de veroordeling van Cornelis
Fredericsz. Spalck en de bekendmaking van dit vonnis.
Het verslag geeft interessante aanvullende informatie over de
rechtspleging in deze zaak, maar ook, in breder verband, in
Schagen. Hieronder volgt een samenvatting van dit verslag:
Ongeveer een maand geleden heeft officier baljuw) Scha
ger bij het stadsbestuur de veronderstelling geuit dat de kosten
voor de oprichting van schavot en galg, als deze voor de
executie van criminele gevangene Cornelis Frederics Spalck
nodig zou zijn, voor rekening van het stadsbestuur behoort
te komen. En dat geldt ook voor het in te winnen juridisch
advies.
Schepenen en officier komen overeen zich in beide gevallen te
zullen houden aan het advies van de rechtsgeleerden.
Het ingewonnen advies valt gunstig uit voor het stadsbestuur en
wijst in beide gevallen de kosten toe aan de officier.
De schepenen stellen echter vast dat de officier zich niet aan
.waar men gewoonlijk
in het openbaar
een vonnis voltrekt
Cornelis Frederics Spalck
10
