UideNiestadt Beeldbank
De fotografen Niestadt zijn bijna 90 jaar werkzaam geweest in de regio Schagen. Hun fotoarchief wordt nu beheerd
door het Zijper Museum onder de naam 'Niestadt Beeldbank'. Elk kwartaal publiceert De Kakelepost een paar foto's
uit dit unieke archief en voorziet deze van actueel commentaar. Niestadt Beeldbank: www.zijpermuseum.nl/nb
Mussert spreekt in Schagen
Tussen de twee wereldoorlogen in waren de
politieke verhoudingen in Europa bijzonder
gepolariseerd en vijandig, vooral tussen uiterst
rechts en uiterst links (communisten). Tijdens de
economische crisis van begin jaren dertig voelde
een groep Nederlandse kiezers zich aangetrokken
tot de door Anton Mussert opgerichte politieke
partij NSB (Nationaal Socialistische Bond). In
beginsel zette de NSB in op een nationalistisch
Nederland, strak bestuur, een sterk leider en een
anti-communistische houding. Vandaar de slogan
'Mussert of Moskou'. Halverwege de jaren dertig
had de NSB op haar top acht zetels in de Tweede
Kamer. Voor de verkiezingen van 1937 werd cam
pagne gevoerd en partijleider Mussert sprak ook in
Schagen. Op een partijbijeenkomst werd deze foto
door Niestadt gemaakt. De verkiezingen werden
een teleurstelling voor de NSB, want het zetelaan
tal halveerde in 1937 tot vier. Veel voormalig NSB-
stemmers voelden zich niet meer thuis bij de op
dat moment zichtbaar wordende militaire en anti-
joodse ontwikkelingen in Duitsland. Aardig detail
is dat de NSB in de zomer van 1940 het grootste
partijledenaantal zou boeken. Direct na de Duitse
bezetting werden sommige mensen lid, omdat zij
erop rekenden dat de NSB meer bestuursmacht
zou krijgen (met veel nieuwe banen). Dit bleek tij
dens de oorlogsjaren ook te kloppen, maar trouwe
NSB'ers noemden deze nieuwe partijgenoten
minachtend 'Meikevers' vanwege hun aanwijsbare
eigenbelang om toe te treden.
Duitsers op het schoolplein
Vanaf 15 juni 1941 waren er continu Duitse militairen gele
gerd in Schagen. De eerste groep betrof 100 cavaleristen.
In 1942 werd een Duits muziekkorps gevestigd in de U.L.O.
school. Naarmate de krijgskansen voor Duitsland verslech
terden, werd de noodzaak om de verdediging in Nederland
te versterken steeds groter. Schagen kreeg de generale staf
voor noordelijk Noord-Holland binnen de gemeentegrenzen
en ook werden steeds meer militaire eenheden gelegerd.
Het resultaat was dat grote overheidsgebouwen, vooral
scholen, kantoorpanden en villa's, werden gevorderd om
Duitse militairen te huisvesten. Deze foto is gemaakt op het
schoolplein van O.L.S. Juliana. Een groep Duitse soldaten
ontvangt instructies van hun kader. Let op de 'dijk' op de
achtergrond van de foto (de huizen erachter zijn die van de
Oude Slotstraat). Het dijkje loopt tussen het schoolplein
en de Julianalaan en werd aangelegd om bescherming te
bieden tijdens luchtaanvallen. Boven het deurtje hangt een
bord met het opschrift 'Luftschutz raum'. Erg fanatiek bleken
de aanwezige Duitsers niet te zijn. Het boek 'Schagen in
oorlogstijd uit november 1946' schrijft: "De militairen die in
de Openbare Lagere School gelegerd waren, gaven zich,
blijkens daar nog aanwezige muurschilderingen, meer aan
culinaire genoegens over dan aan oorlogstraining."
Robert Witsen
13
