Lauwerens Praalder
Schoolmeester
Publicaties en andere activiteiten
I
Laurens Praalder
De mannen staan omstreeks
1876 voor het geboortehuis
van Laurens Praalder
"den Nèderlandschen Euler"
aangeslagen voor de impost (belasting) op het begraven,
wat duidt op een zekere welstand. Na het overlijden van
Gerrit werd de inboedel van de uitdragerij verkocht voor
iets meer dan 1200 gulden. Een voor die tijd behoorlijk
bedrag. De meeste boedelverkopen brachten aanmerke
lijk minder op dan 100 gulden, wat een modaal jaarloon
was. Laurens had dus wat te erven.
Laurens zal zijn eerste lessen hebben gehad in de open
bare school aan de Nieuwstraat, dus dicht bij huis. Waar
hij zijn verdere opleiding heeft gehad is niet bekend. Hij
had echter voldoende kennis in huis om in Zuidschermer
aangesteld te worden als schoolmeester. Hier verdiepte
hij zich in de wiskunde en werd hierin zo kundig dat hij in
1751 aangesteld werd als leermeester in de stuurmans-
kunde en de wiskunde aan het Zeemanscollege te Rot
terdam. Zijn salaris werd voor een belangrijk deel betaald
door de VOC. Hij raakte in financiële problemen toen
de VOC zijn salaris niet volledig uitbetaalde en zag zich
genoodzaakt uit te zien naar een andere betrekking. Ge
steund door een advies van de burgemeester van Utrecht
en een invloedrijke VOC-bestuurder werd hij aangesteld
tot Lector in de wiskunde bij de 'Fundatie der Douairière
Baronesse van Reede, Vrijvrouwe van Renswoude' met
vestigingen in Utrecht, Delft en Den Haag. De oorspron
kelijke doelstelling van deze Fundatie was het geven van
onderwijs aan hoogbegaafde wezen. Een belangrijke leer
linge was de schrijfster en componiste Belle van Zuylen.
Hij gaf haar thuis les omdat vrouwen in die tijd niet bij de
universiteit ingeschreven konden worden. Zij was vol lof
over haar leermeester.
Praalder publiceerde verschillende verhandelingen met de
door hem zo geliefde wiskunde als onderwerp. Samen
met mr. Johannes van Haeften werd het 'Konst-Genoot-
schap binnen Utrecht' opgericht, dat na enkele naams
veranderingen nu nog bestaat onder de naam 'Provinciaal
Utrechts Genootschap van Kunsten en Wetenschappen'.
Hij werd lid van de 'Hollandse Maatschappij der Weten
schappen', was lid van het 'Wiskundig Genootschap'
en samen met Van Haeften richtte hij in Utrecht een
departement op van 'De Maatschappij tot Nut van het
Algemeen' die algemeen bekend werd onder de naam ''t
Nut'. Op 18 april 1793 overleed hij te Renswoude en werd
daar begraven. Bewonderaars gaven hem de eretitel 'De
Nederlandse Euler'. Leonard Euler (1707 - 1783) was een
Zwitser die algemeen beschouwd wordt als de belangrijk
ste wiskundige van de 18e eeuw.
Belle van Zuylen
39