Onwelgevallige versieringen
zoals de heiligenbeelden,
Latijnse teksten en altaren,
werden verwijderd.
familie van Beieren. Zo toonde de familie het volk wie de lakens
uitdeelde in de heerlijkheid Schagen. Deze kapel verdween
uiteraard na de reformatie.
Alhoewel de familie van Beieren katholiek bleefstond er wel een
bank speciaal voor de heren en vrouwen van Schagen op een
prominente plaats in de kerk.
Jammer genoeg ontbreken afoeeldingen van het katholieke inte
rieur zodat we ze niet kunnen vergelijken met de paar abeeldin-
gen die bekend zijn van het interieur in de protestante kerk.
Zuiveren van katholieke smetten
Wat was de invloed van de religieuze veranderingen op het
dagelijks leven in Schagen?
De orthodoxe calvinisten wilden hun invloed niet alleen in de
kerk doen gelden. Ook het dagelijks leven moest gezuiverd wor
den van katholieke smetten. Een mooi voorbeeld was de poging
van rechtzinnige dominees om het Sinterklaasfeest te verbieden.
Dat er een kloofgaapte tussen wat de calvinisten wilden en wat
de praktijk was bleek uit het feit dat zelfs de lidmaten van de
gereformeerde kerk dit volksfeest bleven vieren.
Ook pogingen om het keuvelen op 11 november en het carna
val te verbieden mislukten.
Muziek maken, dansen, kermis vieren, tabak roken, toneelspelen
waren in de ogen van de rechtzinnigen bezigheden die verme
den dienden te worden.
Meestal stelde de vroedschap, om de lieve vrede, een verorde
ning op. Daarin werd bijvoorbeeld de verkoop van Sinterklaas
snoepgoed verboden als 5 december naderde.Het ideale maat
schappijbeeld van de calvinistische zuiveraars en de praktijk van
alle dag verschilden dus van elkaar als de dag en de nacht. De
eisen waren te hoog gegrepen voor de gemiddelde inwoner van
Schagen.
Schuilkerken
De katholieken hadden in Schagen verschillende schuilker
ken, zoals al bleek uit het citaat aan het begin van dit artikel.
Eerst hield men diensten in huizen van particulieren zoals de
woning van Willem Jansz. Vett. Later, al in de eerste helft van de
zeventiende eeuw, kwamen er vaste schuilkerken aan de Loet,
Lage Zijde en het Noord. In de achttiende eeuw kwam er een
katholiek kerkje te staan op plaats waar nu de Christophorus-
kerk staat.
Ook hier bleek de praktijk anders dan het ideaalbeeld. De
katholieken waren weliswaar tweederangs burgers maar werden
gedoogd. Alhoewel ze soms werden beboet konden ze hun
eucharistie blijven vieren.
In het bestuur van Schagen zaten regelmatig katholieken. Ken
nelijk was de voorraad goede bestuurders in Schagen niet zo
groot dat men het zich kon permitteren alleen gereformeerden
te benoemen.
Ook ten opzichte van de doopsgezinden en joden stelde men
zich over het algemeen tolerant op; diensten houden was toege
staan mits het niet te opvallend gebeurde.
Zo kunnen we concluderen dat het beeld in Schagen op
geloofsgebied niet erg afweek van dat in het gewest Holland en
de Republiek.
Theorie en praktijk weken nogal van elkaar af; het calvinisme
had de misstanden in de katholieke kerk goed aan de kaak
gesteld maar moest niet teveel eisen gaan stellen in het dagelijks
leven.
Jan Steen, Het verboden Sinterklaasfeest.
Philip van der Zee
25
