Ruiters tegen voetvolk op het tapijt van Bayeux.
De jonge ridders vallen Schagen aan, brandschatten het, plun
deren er en doden een aantal inwoners. Dan keren ze tevreden
terug. Maar ze rekenen buiten de Schagenaren en andere
omwonende Friezen. Die liggen in hinderlaag en vallen aan.
Hofdijk gaat verder:
'Sluit aan! Sluit aan, mijne Edelliên!
'Wilt alle kleinzorg bannen:
'Daar schuilt wild leven in dat riet!
'Dat zijn geen wilgen aan 't verschiet!
'Sluit aan - het zal hier spannen!'
En 't woord was naauw zijn lippen af-
Daar kraakten riet en biezen:
Daar wriemelde 't aan alle kant
Uit gors en geul en ijs en land,
Van ongetemde Friezen.
Hun fel en grimmig wraakgehuil
Deed de eedle rossen steigren;
Ze sprongen schichtig aan een kant,
En bleven aan de fierste hand
't Gehoor der teugels weigren.
Er sneuvelen flink wat ridders in dit gevecht. De ontsnapten
brengen het tragische bericht over aan de graaf.
De taktiek van gravin Aleid
GraafDirk VII wilde aan het eind van de 12e eeuw in Zeeland
ten strijde trekken tegen de graafBoudewijn van Vlaanderen.
Zijn vrouw Aleid trok naar het onrustige noorden, en bivak
keerde anderhalve week in het klo oster van Egmond, nog altijd
een thuisbasis voor de graven. Zij ontregelde het klooster totaal
en ruïneerde de financiën en voorraden. Zij regelde echter de
oorlogsvoering tegen de Friezen, die werden aangevoerd door
Willem, de broer van de graaf. Door geheime afspraken te
maken met de oudsten en de voornaamsten van Niedorp en
Winkel, wist de gravin die in vriendschap aan zich te binden.
Ze kocht ze dus om. En toen het op vechten aankwam, hielden
de Friezen van Niedorp en Winkel zich in, deden alsof, maar
ontregelden met hun houding de aanval van de Friezen. Daarop
vielen de Kennemers hen aan en verdreven hen. Willem
ontsnapte ternauwernood. De Friezen namen hem niets kwalijk
omdat ze zagen hoe de vork in de steel zat.
Dit gebeurde in 1197.
Floris V
De vader van Floris V Willem II, de tot roomskoning gekroon
de graafvan Holland zal ruim vijftig jaar later, in 1256, sneuve
len in de strijd tegen de West-Friezen. Enigszins onbezonnen
stak hij aan het hoofd van zijn troepen het bevroren water over
in de buurt van Hoogwoud, in een poging de Friezen aan te
vallen, maar zakte door het ijs. Hij werd gedood en zijn lichaam
werd begraven in een boerderij onder de stenen van de haard.
Zijn zoon Floris was toen nog zeer jong. Maar zoals dat gaat,
eenmaal volwassen en opgevoed met de gedachte dat zijn vader
een ander en wel behoorlijk en roemrijk grafverdiende, heeft hij
alles in het werk gesteld om het gehele noorden van Friesland
(West-Friesland) en dat wil hier zeggen het gehele gebied
ten noorden van de lijn Alkmaar- Hoorn onder zijn gezag te
brengen.
Na een eerdere vergeefse pogingen slaagde hij erin de West
Friezen in 1287 te onderwerpen. Daartoe had hij een aantal
burchten laten bouwen met behulp waarvan hij een omsinge-
lingstaktiek kon volvoeren.
Slot
Net als alle andere West-Friezen hebben die van Schagen zich
onderworpen. Ze worden dan niet meer apart genoemd. Ook
latere graven hebben nog te doen gehad met de West-Friezen,
hoewel ze zich toch ook meer richten op de (terug)verovering
van Friesland aan de andere kant van de Zuiderzee, maar dat
is een ander hoofdstuk uit de geschiedenis van de Hollandse
graven.
Karel Numan
9