Schagen in oorlog tijdens
MmTfr-ifoUfti
Schagen in oorlog tijdens de Middeleeuwen?
Jazeker. Een aantal keren was het raak in de 12e en
13e eeuw, tussen 1100 en 1300. Ook in latere tijden,
maar nog wel in de Middeleeuwen, waren inwoners
van Schagen of was de stad betrokken bij oorlogshan
delingen. Vooral in de twaalfde eeuw had het echter
voor het dorp - Schagen was toen nog een dorp - forse
gevolgen.
De graven en hun gebieden in het noorden
Wat is het geval? De eerste graven kregen wegens hun verdien
sten voor de Duitse keizers, de opvolgers van keizer Karel de
Grote, grote gebieden langs de kust in leen of ten geschenke. Ze
hadden geholpen hun stamverwanten en eventueel bloedver
wanten, de Noormannen, buiten de deur te houden. Daarin
slaagden ze soms niet en soms wel. Het waren bijzondere tijden
aan het einde van het eerste millennium. Hun zonen en kleinzo
nen erfden die gebieden. Ruwweg betrofdat de landstreek die
men Friesland noemde. Het gebied van de Friezen strekte zich
echter wel uit langs de hele Nederlandse kust. Het lag tussen
de Wezer in Noord-Duitsland en het Zwin in Vlaanderen. Het
lag ook een behoorlijk eind het binnenland in, Dorestad in de
provincie Utrecht bijvoorbeeld hoorde erbij. Mogelijk waren
er nog dieper het binnenland in stukken land bij betrokken.
Er wordt verondersteld dat die bezetting ofbewoning door de
Friezen in het binnenland zich vooral uitstrekte langs grote en
kleine rivieren. Dat is vrij logisch, omdat je je daarover per schip
kunt verplaatsen. Het onbetrouwbare veenlandschap en de
even onbetrouwbare bossen vermijd je op die manier.
Oog om oog, tand om tand, een machtsstrijd
Mensen zijn mensen, en graven en bisschoppen zijn ook
mensen. Dit wil niets anders zeggen dan dat graven uit waren
op vergroting en ofbestendiging van hun gebied en dus hun
macht en dus hun inkomsten. Omdat iedereen dat echter wilde
en deed, werd er nogal wat strijd geleverd. Een andere manier
trouwens om je gebied te vergroten was het sluiten van de juiste
huwelijken. Ook dat gebeurde de gehele Middeleeuwen door,
standaard. Wat nou liefde, praktisch handelen, de rest komt of
komt niet. Als er maar nazaten komen, inclusief zeer bruikbare
bastaarden.
De graven die het Friese land geschonken kregen, zagen zich ge
plaatst voor een bijna onmogelijke opgave. Aan alle kanten werd
er van hun land 'gegeten'. Ze hadden betrouwbare steunpunten
nodig en plekken waarop ze konden terugvallen. Al heel vroeg
deed de door hen gestichte kerk bij Egmond als zodanig dienst,
mede omdat daarbij een klooster, de latere abdij van Egmond,
werd gesticht. Een ander steunpunt lag bij Bloemendaal. Het
accent lag dus in het begin meer in het noorden, laten we zeggen
ten noorden en vlak ten zuiden van het enorme gebied van het IJ.
In de 11e eeuw probeerden graven hun macht in het midden
van hun gebied, het zuidelijke deel van Noord-Holland en
het noordelijke deel van Zuid-Holland uit te breiden naar het
oosten, richting Utrecht (dus richting de bisschop van Utrecht)
en naar het zuiden, richting de Maas. Nog zuidelijker waren de
Friezen al verdreven. Daar kregen ze te maken met de heersers
in zuidelijke en oostelijke gebieden en ook met de Duitse keizer.
De oorzaak is duidelijk. Wie macht over de Maas en de Oude
Dit timpaan zat boven de toegangspoort van de abdij van Egmond.
de Middeleeuwen