Kerkebuurt 2
Zoals al vermeld in de vorige Kakelepost is de redactie begonnen met een nieuwe reeks verhalen. In het ver
lengde van de rubriek 'foto's van Niestadt' en de verhalen over opvallende zaken in Schagen die al of niet
uit het beeld zijn verdwenen, wenden we ook de blik naar een verder verleden. Uitgangspunt daarbij is steeds
een huis in het huidige Schagen. Wat staat er nu, wat stond er vroeger, en daarvoor en daarvoor?
Wie woonden er, wie waren de eigenaren? Zijn er opvallende gebeurtenissen of mensen aan het huis of die plek
verbonden? We proberen zoveel mogelijk te achterhalen, zowel wat de plek betreft als wat de mensen betreft
die met die plek zijn verbonden. Soms kunnen we teruggrijpen op wat al eens eerder in de Kakelepost is ge
publiceerd. Soms ook moeten we de archiefstukken in, notariële aktes, schepen-boeken, transportregisters.
En als het om een boerderij gaat, verwijzen we eenvoudigweg naar het boek waarin alles over boerderijen in
Schagen staat, Jaap de Wit zijn boek 'Boerenleven in de regio Schagen'.
Chinees-Indisch Restaurant 'Golden Valley',
A280/A794
In dit artikel vertellen we over het huis dat vandaag, in 2014,
op de Markt staat, als tweede huis, gerekend vanafde hoek met
het Noord. Daar is nu al weer jaren een Chinees-Indonesisch
restaurant gevestigd, eerst Kwong Chow maar tegenwoordig
Golden Valley geheten.
Maar voordat we daaraan toe zijn, moeten we eerst meer dan
450 jaar terug in de tijd. Toen stond er op dat perceel een huis
met een eigenaar en/ofbewoner. Hoe dat huis eruit zag, weten
we niet. Het was een huis met een erfen een hooiberg. Dat
wordt duidelijk uit het register van de tiende penning. Maria
van Hongarije, de landvoogdes van de Nederlanden namens
haar broer keizer Karel V stelde op 21 maart 1543 de Tiende
Penning in, een belasting van 10% op inkomsten uit vermogen.
Die belasting werd geheven in 1543, 1544, 1553, 1556, 1561 en
1564. In 1557 is voor Schagen door de pachters (dat waren ook
inwoners van Schagen) vastgesteld hoeveel elke inwoner van
Schagen bezat aan roerende en onroerende goederen. De pach
ters gingen keurig te werk en liepen door de stad (het dorp) en
de omgeving van huis tot huis. Nadat ze eerst de buurtschappen
rondom Schagen hadden gedaan, gingen ze vervolgens naar de
Houp - we gebruiken even hun spelling - de Mollenstraat, de
Hoechzijde, die Loet, Over de sloot neffens de Loet, Wijbe-
deworff (het huidige Noord), Kerk Buijert (dat wil zeggen de
noordkant van de Markt), de Nieuwstraat en de oostkant van
de Markt, en tenslotte de Leegezijde. De noordkant van de
Markt deden ze dus afvanafhet Noord. De eerste vier eigena
ren aan de Kerkbuurt zijn Cornelis Albertsz, Pieter Luijtgensz,
Jacob Jans erve (erfgenamen) en Riquert Pietersz. Die Pieter
Luijtgensz houden we in de gaten, want die woont dus in het
tweede huis vanafde hoek met het Noord.
Pieter Luijtgensz alias Craeck
Ook dit tweede huis aan de Kerkebuurt heeft een lange ge
schiedenis. Een geschiedenis die teruggaat - althans 'op papier'
te volgen - tot het derde kwart van de 16e eeuw. Maar ook in
het register van de tiende penning van 1544 komt al een Pieter
Luijtghens ofLuijtgens voor. De pachters van 1544 vermeldden
echter geen straatnamen. De eerste keer dat Pieter Luijtgensz
daadwerkelijk vermeld wordt als eigenaar van het huis vinden
we in de transportregisters. In deze transportregisters wordt de
daadwerkelijke overdracht (het transport) van bezit aangete
kend in een akte die werd opgemaakt voor en door de schepe
nen. Op 19 maart 1556 heeft er een overdracht plaats van land
waarbij een huis dient als onderpand voor de hypotheek (1).
Op de dertiende bladzijde van het transportregister lezen we:
'Wij Jan Willem Olbrantsz ende Thijs Maühijssoon Schepenen tot
Scaghen doen condt allen luijden ende openbaer (=maken aan iedereen
bekendhoe dat voor ons compareerde (=verscheen) Jacop Jan
Rijckwaertsz onsen burgher ende poorter, ende stelde tot eene onderpandt
eene huijs met sijne eerve (=erf) staende ende leggende in die Keerckbuert
daer nu eertijt naeste lendes (=waar nu naast woont)Pieter Luijtghensz
alias Craeck an die westsijde ende Rijckwaert Pietersz Smit an die
oostsijde, twelck Jacop eertijt bewoondt, verhijpotequerende tselfde huijs
met sijn vrouw in handen ende tot behouf van
(de akte is van 19-03-1556) (Oud-rechterlijk en weeskamerar
chief Schagen, inventarisnummer 5885,
Regionaal ArchiefAlkmaar)
Uit andere gegevens is bekend dat ene Rijkwaert Pietersz Smit
woont in het huis naast het huis dat later bekend stond als 'De
Moriaen, de herberg, waarin nu het Geveltje is gevestigd en dat
is huis nummer 3.
In het register van de tiende penning 1557 treffen we een
aantekening aan waaruit volgt dat er naast of achter het huis een
hooischelf stond (2).
Huizen van heden
tot het verleden
