i
Trendsetter met 'Van der Ploeg'
Oproep fotomateriaal
fz"
Brandweer in actie met
brandweerspuit. Brandspuit
aangesloten op de brand-
kraan. Deze was aanwezig
voor de woning van Klaas
Bruin, hoek Magnus-
straat/Roosstraat. Dit is de
brandspuit uit 1912 die nu
meerijdt in de optocht van
de Westfriese Markt.
1911 worden de opties in kaart gebracht, waaronder ook een
grotere handspuit of een stoomspuit. Op handkracht zijn extra
manschappen nodig en de stoomspuit komt maar langzaam op
druk. Het moet een motorspuit worden is de eindconclusie.
De keuze valt op de Friese firma Van der Ploeg. Deze appa-
ratenbouwer was in 1899 door brand verwoest en de nieuwe
directie zag brood in brandblusapparatuur. Zij ontwikkelde een
motorspuit met een capaciteit van 500 liter per uur. De term
'motor' heeft alleen betrekking op de blusapparatuur, want de
wagen wordt getrokken door een paard. Hun apparaat viel in de
smaak bij brandweerverenigingen en ten tijde van de Eerste We
reldoorlog zijn er van de 74 motorspuiten in Nederland maar
liefst 54 van het type Van der Ploeg. Ook Schagen koos in 1912
voor marktleider Van der Ploeg.
Een prijzige aanschaf en in gemeenteraadsverslagen wordt
geopperd om de brandpomp ook rendabel te maken door er
wekelijks veepoep van de Markt mee af te spuiten. Dat voorstel
Over de Schager brandweerverenigingen van vóór
de Tweede Wereldoorlog is weinig bekend. Er zijn
geen boeken over. Beeldmateriaal is sporadisch
te vinden, ook in de Niestadt Beeldbank zit weinig
over de oude brandweerverenigingen. In dit artikel
staat één foto over de mannen van Lycurgus, maar
er bestaat ongetwijfeld meer beeldmateriaal. Kent
u iemand of heeft u foto's van de brandweer uit de
periode 1880-1939? Of mogelijk archiefmateriaal
(brieven, rapporten, verslagen?) van de verdwenen
brandweerverenigingen. Neem contact op met de
Historische Vereniging Schagen.
haalt het niet. Hoe dan ook, Schagen loopt in 1912 technisch
voorop in de brandweergelederen. In eerste instantie getrok
ken door een paard, maar later werd de brandspuit achter een
voertuig gehangen, waaronder de Chevrolet uit 1931 van de
Gebroeders Plevier (dit voertuig is nu eigendom van Kees Dek
ker, schoonzoon van Arie Kapitein). Duurzaam was de keuze
zeker, want deze 'Van der Ploeg' motorspuit siert nog altijd
de Westfriese optocht in Schagen met als vanouds een paard
ervoor.
Naast de motorspuit bleven ook de handspuiten, maar de
wens om volledig te motoriseren bleefbestaan. De motorspuit
werkte goed en de bediening vroeg veel minder mensen. De
wens tot aanschafwas één, maar de aankoop natuurlijk twee.
Het beschikbare budget in Schagen vormde in de crisisjaren
dertig een belemmering. Geld voor een nieuwe motorspuit was
er niet, waarop uitgekeken werd naar korpsen die een 'twee
dehandsje' in de aanbieding hadden. Dit waren doorgaans de
grote korpsen, zoals die van Alkmaar, Amsterdam en Haarlem.
Deze korpsen uit het topklassement waren de eerste die zich
een nieuwe motorspuit konden veroorloven en waren ook de
eerste die exemplaren vervingen. Lokale brandweerverenigin
gen waren doorgaans de kopers van hun 'afdankertjes'.
Rivalen rukken uit
Afdankertje of niet, voor Schagen was de aankoop van een
tweede motorspuit een belangrijke stap voorwaarts. Er werd een
speciale commissie voor opgericht die het aanbod bekeek en
testte. In 1935 volgde aanschafvan een tweede exemplaar; een
zogenaamde 'babyspuit'. Met de invoering van motorspuiten
nam Schagen definitief afscheid van de traditionele handspui
ten. Wat onveranderd bleef was het bestaan van twee brand
weerverenigingen: Lycurgus en De Werkmansspuit.
Het naast elkaar bestaan van twee organisaties met een identiek
takenpakket werkte rivaliteit in de hand. Daardoor werd niet
altijd optimaal samengewerkt en vaak was het een competitie
om te zien wie de brand als eerste kon blussen. De rode spuit
van Lycurgus of de blauwe van De Werkmansspuit? Ze leken in
hun gedrag op voetbalclubs. De media werkten er van harte aan I
7
