•Si
c
<o
O
CQ
QJ
De wandelschoenen
Opgeleid voor het B-examen
Een late(re) ontmoeting
Hij komt van Hoorn
nog nooit gehoord had. Het was een soort betoverende muziek.
De toon en het ritme waarmee de zinnen uitgesproken werden,
riepen steeds onheilspellender spookbeelden op waarvan je kip
penvel kreeg. Als ik er aan terug denk, voel ik weer de spanning,
die overging in een ontroerende wanhoop aan het eind, die
mijn keel dicht kneep. Na afloop was het doodstil in de klas. Ik
durfde niet rond te kijken en het duurde even voor ik er iets over
kon zeggen. Dat was wat gestamel met schorre stem en ik was
blij dat het al gauw over de techniek van het voordragen ging en
over de juiste uitspraak van woorden die we nog niet kenden.
In hoeverre hij er bewust op uit was cultuur over te dragen en
ons maatschappelijk te vormen weet ik niet. Maar ik herinner
me hoe hij een keer met kennelijk nieuwe schoenen voor de
klas stond. Ze waren van een model dat ik in die tijd nog niet
eerder had gezien. Vooral de dikke zolen vielen op. Dat waren
wandelschoenen, vertelde hij opeens en totaal onverwacht. Hij
had ze net gekocht en hij ging ze inlopen, zodat ze goed zouden
zitten als hij tijdens de zomervakantie samen met zijn vrouw
wandelingen ging maken. Het was waarschijnlijk zijn manier
om wat persoonlijker met zijn leerlingen om te gaan, maar het
was voor mij ook een inkijkje in een cultureel milieu dat zeer
verschilde van wat ik thuis meemaakte en waar speciale schoe
nen om te wandelen toen nog onvoorstelbaar waren.
Nog wat dichterbij voelde het contact met hem in het groepje
leerlingen dat opgeleid werd voor het B-examen. Dat waren bij
eenkomsten in zijn kamer waar we rond de tafel extra geoefend
werden in wiskunde. Dat gebeurde op een respectvolle manier,
zodat ik, als ik weer eens extra uitleg nodig had, nooit het gevoel
had af te gaan. In tegendeel: ik voelde me aangesproken als
'beginnende' volwassene.
Heel veel jaren later ontmoette ik hem toevallig bij de een of
andere bijeenkomst in Amsterdam. Hoewel hij er uiteraard veel
ouder uitzag, herkende ik hem meteen en tot mijn verrassing
hij mij. Ik gleed terug in de tijd en in een flits voelde ik me weer
de puber tegenover de opvoeder, de leerling tegenover de leraar.
Dat duurde maar heel even en dat kwam door de vanzelfspre
kendheid waarmee hij me als inmiddels wat gevorderde volwas
sene benaderde. Hij was al een aantal jaren gepensioneerd. Ik
vroeg naar zijn vrouw. Ze was een halfjaar daarvoor overleden.
Ik zag een begin van tranen en voelde me onthand. Hij vertelde
over hoe het gegaan was en hoe hij haar miste. Ik dacht aan die
keer toen hij in de klas vertelde over hun wandelvakanties.
Hoornapril 2013
Dit is de titel van het boek dat dr. Jos Leenders op verzoek
en in opdracht van Vereniging Oud Hoorn heeft geschre
ven. Dat gebeurde ter gelegenheid van het 95-jarig bestaan
van deze Vereniging.
Het is een werkelijk prachtig boek geworden, zowel wat
de tekst als wat de illustraties betreft. Leenders, verteller en
schrijver over geschiedenis, o.a. van West-Friesland, heeft
alle bronnen die hij ter beschikking had laten spreken over
de geschiedenis van Hoorn tussen 1795 en 1914. De grote
negentiende eeuw, in de loop waarvan Nederland Neder
land werd en Nederlanders langzaam maar zeker het gevoel
ontwikkelden te wonen in dit land. Niet langer waren ze de
inwoners van die stad, b.v. Hoorn, ofAlkmaar, of Maastricht,
zonder verder te kijken, nee ze werden zich ervan bewust
deel uit te maken van het land. Zeven Verenigde Provincies,
tientallen steden en streken, werden een land.
En een welvarend land, goed georganiseerd en voorzien
van vele gemakken. Maar wat een strijd ging daaraan vooraf
en ging daarmee gepaard. Leenders laat dat zien aan de
hand van wat hij in de bronnen vond over Hoorn en alles
wat daar plaats had in die periode. Maar hij bedt dat in wat
er landelijk gebeurd op politiek, sociaal en religieus gebied.
Het is een magnifiek boek geworden, 800 bladzijden lang
boeiend, niet in het minst door de wijze van vertellen. Want
dat kan Leenders als geen ander, vertellen en boeien.
De leden van onze vereniging die zijn lezing over West-Frie
zen en West-Friesland hebben bijgewoond in de loop van
het vorige seizoen, die weten dat. Leenders is gepromo
veerd op een proefschrift dat gaat over de ontwikkelingen
in de roomskatholieke gemeenschap van West-Friesland
in de 19e eeuw, met als centrum de stad Hoorn. Daar
naast schreef hij het boek 'Benauwde verdraagzaamheid,
hachelijk fatsoen; families, standen en kerken te Hoorn in
het midden van de negentiende eeuw', dat al in 1992 ver
scheen. Beide zijn zeer lezenswaardig en rijk aan gegevens
over het 'rijke' roomse leven.
Hij zou ook kunnen vertellen over hoe een Rotterdammer
een West-Fries wordt.
Het hier zeer summier besproken boek 'Hij komt van
Hoorn' is helaas niet te koop, het is een publicatie van de
Vereniging Oud Hoorn voor de leden van die vereniging.
Het is niet in de handel (nog niet?).
Allert Noorman
Karel Numan
