1
De Gruyter lezing
ïiü
Snoepje van de week:
rwauï sa
ranus
Velen herinneren zich nog het 'snoepje van de week'
van De Gruyter. De fameuze keten van kruideniersza
ken was na de Tweede Wereldoorlog met honderden
vestigingen zelfs de grootste van Nederland. De peri
odieke lezing van de Historische Vereniging Schagen
op 27 november 2013 had deze grootgrutterketen
als thema. Willem van de Sande gaf een boeiende
presentatie over de opkomst en ondergang van een
familiedynastie die bijna 150 jaar bestond.
In Den Bosch startte De Gruyter met kruidenierszaken, waar
van het assortiment uit eigen producten bestond. Het bedrijf
brandde koffie, maakte chocolade en koekjes. Eind 19e eeuw
hebben de eigen voedingsmiddelenfabrieken meer afzet nodig
en dan start de uitrol over heel Nederland. Dat doet De Gruy-
ter met een opvallende winkelformule, waarin het pand en de
onderscheidende inrichting met fraai tegelwerk en kroonluch
ters de consument aanspreekt. Vooral in de periode tussen de
wereldoorlogen richt De Gruyter veel nieuwe winkels in. Ook
Gedempte Gracht nummer 100 wordt onder handen genomen
en in 1936 is Schagen een complete DE GRUYTER (want
men schreefalles met hoofdletters) rijker.
Kenmerkend is de verkoop van uitsluitend producten onder
eigen label, we zeggen nu 'huismerken'. Het loopt fantastisch en
de winkelketen wordt marktleider, groter dan naaste concurren
ten. Maar begin jaren zestig gaat het mis. De supermarkt doet
zijn intrede en die winkelformule vraagt grotere oppervlakten
en op de schappen staan juist veel verschillende merken naast
elkaar. Dat kan De Gruyter niet bijbenen en binnen een decen
nium gaat het imperium ten onder. De laatste 'winkelresten'
worden midden jaren zeventig van de hand gedaan aan Spar.
Een begrip is exit. De winkel in Schagen blijft lang open, maar
wordt in 1965 verkocht aan buurman Nic Snaas (zaak met
elektrische apparatuur, nu zit Scheer Foppen erin). Nic Snaas
ist tijdens de lezing ook in de zaal aanwezig en kan Van de Sande
de originele winkeltekeningen uit 1936 overhandigen!
Van de Sande weet de zaal te pakken en vertelt het verhaal aan
de hand van jeugdherinneringen, want zijn vader werkte 43 jaar
bij het bedrijf en schopte het van loopjongen tot hoofd van de
logistiek. Leuk is als blijkt dat van de toehoorders nog vier men
sen vroeger bij De Gruyter hebben gewerkt. Vooral Wim Drost,
die ook een vader had met dik veertig jaar in het bedrijf, vertelt
enkele aanstekelijke anekdotes over de dagelijkse gang van
zaken. De interactie met de toehoorders maakte het onderwerp
tot een stukje levende geschiedenis.
rW it) ,,-/«
De winkel van De Gruyter in Schagen.
foto Niestadt beeldbank Zijper Museum.
14
Robert Witsen
