De kerk van Valkkoog, gewijd aan St. Geertruijt, heeft
een bijzondere klokkengeschiedenis. Daarover is in
de archieven en op andere plaatsen veel te vinden.
Bijenkorfmodel.
De oudste klok
Amsterdamse textielkoopman, verzamelaar en tekenaar van
prenten: Andries Schoemaker (1660 -1735) schrijft er in 1727
het volgende over:
In dit toorentje heeft gehangen soo men sijt een klokje dat
saide gegoten wesen in den jaere 1280; en hong hier in de
tooren, doch in den jaere 1648 doen de vreugde vuuren
ontsteken wierden, de klocken door t gansche land geluijd
wierden als men de eeuwige vrede met Spanje afluidigde; soo
geraackten door het starck luijden volgens het seggen van den
burgermeester van dat dorp aan stieken, waar op sij met de
stucken naar Amsteldam gegaan sijn en hebben een ander
aldaar laten gieten: op de nieuwe klock staat ASSUERUS
FECIT AMSTELREDAM 1649.
Assuerus Koster (1604 -1661) was de Amsterdamse klokken-
en geschutgieter aan de Lijnbaansgracht, die bijvoorbeeld
de 7500 kg zware uurklok uit 1636 voor de Westertoren van
Amsterdam goot. Assuerus heeft als laatste de oude klok - van
Ao 1280 - in handen voordat deze door hem in 1649 wordt
omgesmolten voor de nieuwe klok van Valkkoog.
Vronen
De 17de-eeuwse verzamelaar van oude geschriften, rondreizen
de Alkmaarder Frederik Adriaansz Westphalen (1581-1653)
heeft de oude klok nog daadwerkelijk meegemaakt. Hij schrijft
omstreeks 1640: Valckooch onder S. Maerten. Hier is dat seer
out clockien van AVRO DOMINI .OFF STADT gegoten Ao
1280 VRONEN.
Daarmee is aangegeven dat deze klok ooit a&omstig was uit
Vronen (een verdwenen dorp ter hoogte van het huidige St.
Pancras).
Volgens de 14de-eeuwse procurator van de abdij Egmond, Wil
helmus Jacobi (Willem Procurator), zou de kerk van Vronen
in het jaar 1303 zijn ingestort, zes jaar na de veldslag aldaar. De
klok van deze kerk kreeg bestemming Valkkoog. Het benoe
mingsrecht van de kerk van Vronen berustte bij de ab dij van
Egmond. Frederik Westphalen is vele jaren in het bezit geweest
van de meeste originele boekwerken en documenten van de
abdij, waaronder de Annalen en Kroniek van Egmond (Annales
Regalium Abbatum Egmundensium).
Het model en de rest van het verhaal
De 13de-eeuwse klok van Valkkoog is waarschijnlijk van het
'bijenkorfmodel' geweest, zoals de hier afgebeelde klok uit de
zelfde periode. De nieuw gegoten klok - in 1649 - was slechts
een kleine klok met een gewicht van maar 332 kg. Omdat deze
klok gegoten was uit het materiaal van de oude klok, zal ook de
13de-eeuwse klok van een dergelijk gering gewicht zijn geweest.
De diameter van beide klokken kan daardoor bepaald worden
op niet meer dan 50 cm.
In 1736 vinden we in het door Dirk Burger van Schoorel ge
schreven boekwerk 'Chronyk van Medemblik' hetzelfde A. Vro.
Domine 1280 Vronen als tekst op de oude (koperen) kerkklok
van Valkkoog, alsmede daarop de toegevoegde Latijnse tekst:
TEMPORE ALLARDI PRESBITERI AC MENSIS SEPTEM-
BRIS. eCCe CadIt
de kerk is out en vervallen
is lang 85 en breed 35 voeten
Valkkoog en zijn
kerkklokken
Mater frIsIae T EGENDO ET SCRIBENDO
