Noten
van historisch besef getuigen als er besloten werd zijn grafsteen
weer in de kerk op de Markt te leggen, daar hoort Willem im
mers thuis.
Dat de heer van Schagen zich intensief bezig hield met religieuze
zaken, blijkt ook uit de herkomst van de beschermheilige van de
'nieuwe' kerk aan het marktplein.
Zeker was dat de keuze voor de heilige Christusdrager Christo-
forus in deze contreien uitzonderlijk was. De andere parochies
in het noorden van het graafschap Holland hadden zonder
uitzondering andere beschermheiligen.
Koos men misschien voor Christoforus omdat hij Jezus had
gered uit het water?
Volgens pastoor Philippona was er voor de heilige Christof-
fel (of Christoforus) gekozen omdat hij beschermer van de
reizigers op zee is en beschermde tegen overstromingen, geen
overbodige luxe in deze streken. Schagen lag immers toentertijd
dicht bij de zee. Er woonden echter niet veel zeelui in Schagen,
dus erg aannemelijk is deze verklaring niet.10
Een andere veronderstelling is dat de geheimzinnige ridder
Magnus Christoforus als beschermheilige heeft meegenomen
uit het heilige land toen hij op terugtocht was van de vijfde
kruistocht in 1220. Deze ridder Magnus zou met het leger van
graaf Willem I van Holland in 1217 naar de Nijldelta in Egypte
vertrokken zijn.'1 Daar waren de kruisridders van plan de stad
Damiate te veroveren. Als het rijke Egypte eenmaal op de
Saracenen veroverd was, zou Jeruzalem vanzelf volgen, zo was
de gedachte.
GraafWillem werd bevelhebber van de gecombineerde Keuls-
Hollands-Friese vloot die de kruistocht op de Nijl zou begelei
den. Willem was een typisch voorbeeld van een middeleeuwse
ridder. Hij was de tweede zoon van graafFloris III. Zijn oudere
broer, Dirk VII, volgde zijn vader op als graaf van Holland. Voor
Willem restte het avontuur. Hij ging als kind al op kruistocht
met zijn vader. Ook kreeg hij ruzie met zijn broer en kwam in
opstand tegen hem, gesteund door de West-Friezen. Toen Dirk
VII in 1203 stierf, werd Willem alsnog graaf van Holland.
Behalve zijn ridderlijke eerzucht en avontuurlijkheid had de
latere graaf van Holland nog een reden om naar het heilige land
te vertrekken. Hij was door de paus in de ban gedaan omdat
hij had deelgenomen aan een aanval op de Engelse koning, Jan
zonder Land. Door de moslims te bestrijden, hoopte Willem
deze ban ongedaan te maken.
Damiate werd veroverd in 1219, maar voor de rest werd de on
derneming een jammerlijke mislukking, alhoewel de West-Frie
zen zich onder graaf Willem dapper geweerd hadden. De vloot
speelde een belangrijke rol in de inname van een eiland in de
Nijl waarop een zogenaamde kettingtoren stond, die de toegang
tot Damiate versperde. Na de inname van Damiate keerden
de meeste West-Friese en Duitse kruisvaarders, onder wie dus
ridder Magnus, terug naar huis vanwege onenigheid over het
deel van de buit na de inname van Damiate. Wellicht dat enige
achterblijvers de al bij leven zeer bekende en heilige Franciscus
van Assisi nog gezien hebben toen hij in 1219 een, tot misluk
ken gedoemde, poging deed de moslims tot het christendom te
bekeren en zo de vrede te herstellen.12
Een veel meer voor de hand liggende verklaring voor de keuze
van Christoforus geeft dhr. Timmer in zijn boek over de kerk op
de Markt. Hij gaat ervan uit dat Willem van Beieren de patroon
heilige eenvoudigweg meenam uit zijn geboortestreek Beieren
alwaar hij zeer geliefd was. Als deze redenering juist is (en dat
is niet zeker) was het te meer een bewijs voor de macht van de
heer van Schagen op kerkelijk gebied.13
In elk geval kwam op de torenspits het beeld van de heilige
Christoforus te staan. Tegenwoordig is Christoforus nog steeds
prominent aanwezig in de katholieke kerk, niet meer op de toren,
maar wel in het interieur in de vorm van een groot houten beeld.
We kunnen concluderen dat het middeleeuwse Schagen
geenszins een uitzonderingspositie innam als het gaat om de
samenwerking tussen heer en clerus. Dat de familie van Beieren
de vloer in de kerk betaalde, was allerminst een uitzondering.
Het ging immers om de 'familiekerk'. Bovendien was het goed
voor het zielenheil. Van scheiding tussen kerk en staat had men
nog nooit gehoord. Ook hier werd dus intensief samengewerkt
en hadden de heren van Schagen een flinke vinger in de kerke
lijke pap.
Philippona p. 30
Timmer p. 13
Lambooy p. 65
Philippona p. 5
Philippona p. 30
Lambooy p. 46 en 65
Blokker p. 81
Timmer p. 24
Timmer p. 28
Philippona p. 7
Chronyk p. 21In de boeken
Heerlijk Schagen en De kerk op de
Markt (zie ook literatuurlijst) staat ver
meld dat ridder Magnus met Willem II
op kruistocht was. Aangezien Willem II
in 1218/1219 nog niet geboren was, is
dat niet mogelijk en moet het dus over
Willem I gaan. Zie ook de Boer p. 71,
Jansen p. 190 en Asbridge p. 564
Asbridge p. 566
Timmer p. 27.
De geheimzinnige ridder Magnus zoals hij ooit in de tuin
stond van het voormalige gemeentehuis aan de Markt.
8
Philip van der Zee
