woorden, waarna zijn advocaat, mr. Leesberg, zijn slotpleidooi
hield. Deze benadrukte allereerst dat Jaap Schoorl tijdens de
oorlog in het verzet zeer veel goed werk had verricht en dat het
mede diezelfde moed was die hem tot deze stommiteit' had
gebracht. Hij noemde die daad een ernstig feit, maar wees toch
op de sympathieke persoonlijkheid van de verdachte, die hij
een eerlijk man noemde. Schoorl was volgens hem een goed
illegaal werker geweest, zonder dat hij zich daarop beriep. En hij
vervolgde gloedvol:
Met klem bracht mr. Leesberg al deze verzachtende omstandig
heden naar voren en hij herinnerde er zelfs aan dat Schoorl
alles had gedaan om tijdens de overval de kantoorbediende
Bongenaar te kalmeren. Hij meende dan ook dat de geëiste
straf te hoog was en verzocht om clementie en om Jaap Schoorl
een kans te geven. Hij vroeg de rechter daarom Schoorl een
gecombineerde straf op te leggen die hem in staat zou stellen
zo spoedig mogelijk weer naar huis terug te keren om voor zijn
vrouw en kinderen te zorgen, opdat zijn jonge gezin niet uit
elkaar gescheurd zou worden.
De officier van justitie zag zich niettemin genoodzaakt een on
voorwaardelijke gevangenisstraf van één jaar en drie maanden
met aftrek van voorarrest te eisen, maar hij deed dat duidelijk
met tegenzin en had al aangegeven dat hij die straf zelf eigenlijk
te hoog vond. Er kon dus vermoedelijk wel een mild vonnis
tegemoet gezien worden.
In de uitspraak, die op 28 juli 1949 werd gedaan, bleken de
rechters de verzachtende omstandigheden inderdaad te hebben
meegewogen. Het vonnis sprak van "het zeer gunstige verleden
van verdachte, speciaal gedurende de bezettingstijd, en de
dwangpositie, waarin hij met betrekking tot den opbouw van
een normaal gezinsleven was geraakt". Jaap Schoorl kwam er
daarom met een opvallend milde strafvanaf: één jaar voor
waardelijke gevangenisstraf met een proeftijd van drie jaar. Dat
betekende dat hij na de uitspraak onmiddellijk in vrijheid werd
gesteld. Wel moest hij zich de eerste twee jaar van zijn proeftijd
onder toezicht houden van de reclassering. Het geld dat na de
overval werd teruggevonden - volgens het vonnis een bedrag
van f 7.584,- van het totale geldbedrag van f 10.505,33 dat in
de gestolen geldtrommel aanwezig moest zijn geweest - en de
kapotte blikken trommel zelf werden teruggezonden aan het
hoofdbestuur van de PTT in Den Haag. En Jaap keerde geruis
loos terug naar huis.
Latere jaren
Jaap Schoorl bleef nog tot begin jaren zestig met zijn gezin in
Wieringerwerfwonen. In die periode werden hier, na de doch
ter en zoon die er ten tijde van de overval al waren, nog vijf kin
deren geboren. Een groot gezin dus, wat een uiterste inspanning
vergde om het te kunnen onderhouden. Jaap werkte in die tijd
onder meer bij de Hoogovens en deed daarnaast ook agrarisch
seizoenswerk. Later verhuisde hij met vrouw en kinderen naar
Lekkerkerk en werkte hij als heftruckchauffeur in een golfkar-
tonfabriek in Rotterdam-Zuid. Het waren moeilijke tijden en
zijn huwelijk hield uiteindelijk geen stand. Jaap kwam alleen te
staan en leidde sindsdien een nogal eenzaam leven. Wel keerde
hij terug naar de vertrouwde omgeving van de Noordkop en
naar baantjes in de agrarische sector. Het laatst woonde hij in
een pension in Wieringerwaard, waar hij op de avond van 22
juni 1976 aan een hartaanval is overleden. Alleen, en niet meer
dan 55 jaar oud.
De overval op het Schager postkantoor werd, nadat de laatste
krantenberichten erover eind juli 1949 waren verschenen, al
spoedig weer vergeten. Binnen de familie van Jaap Schoorl werd
er nooit meer over gesproken. En ook in Schagen en omstreken
liet men het voorval rusten. Jaap Schoorl keerde weer terug naar
de anonimiteit. Alleen bij het ophalen van de stilaan vervagende
herinneringen aan de oorlog en het verzet dook soms zijn naam
nog op.
Jaap Schoor! op
latere leeftijd.
"Waarvoor heeft Schoorl gestreden in de illegaliteit? Toch
zeker ook voor een betere wereld? De man is echter in
enkele jaren ontgoocheld, was getrouwd en had kinderen,
terwijl hij in Schagen woonde en zijn vrouw in Friesland.
Van een bedrag van f 45 loon moest hij praktisch twee
gezinnen onderhouden en hij en zijn vrouw zagen elkaar
soms slechts eens in de twee maanden. Deze man heeft
zich willen handhaven tegenover zijn vrouw, wie hij een
tijdperk van huiselijk geluk in het vooruitzicht had gesteld.
Op een gegeven moment heeft hij zijn vrouw beloften ge
daan die hij niet kon verwerkelijken. Toen steeg de nood
té hoog. Voor hij de overval pleegde, moet hij gedacht
hebben niemand behalve de Staat te benadelen."
dr. J.L. van der Pauw
Bronnen
Regionale kranten uit de periode februari t/m juli
1949 (Schager Courant, De Vrije Alkmaarder, Nieuw
Noordhollands Dagblad, Flevo-Bode, Helderse
Courant); gesprekken en correspondentie met fa
milieleden van Jacob Schoorl (juli - augustus 2011);
Noord-Hollands Archief, Haarlem: vonnis inzake
Jacob Schoorl, 7 juli 1949 (archief nr. 485, inventa
ris nr. 417); Regionaal Archief Alkmaar: gezinskaart
Arie Schoorl (vader van Jacob Schoorl); Gemeente
Niedorp: akte van overlijden van Jacob Schoorl. De
foto van de BS-Schagen is afkomstig uit de Niestadt
Fotocollectie, Zijper Museum, Schagerbrug (uitsne
de uit foto nr. 28769).
21
