NOORDER
KWARTIER
HET VERRAAD VAN HET
mogelijk te maken. Men voert de volgende dag Nanning Cop-
pensz dronken. Desondanks herhaalt Nanning Coppensz wat
hij de vorige dag gezegd heeft, maar een predikant overstemt
hem9 en het vonnis wordt voltrokken.
Ook Pieter Nanningsz wordt gruwelijk gefolterd en hij noemt
een groot aantal namen. De meeste die hij noemt, zijn van
personen die zich buiten het Noorderkwartier bevinden, maar
hij noemt ook de namen van Piet El, JanJeroensz, Guerte
van Spaarndam en de dienstbode van Bossu101 'uit Hoorn en
Sybout Jansz uit Medemblik. Deze personen bevinden zich
wel in het gebied waar Sonoy zijn gezag uitoefent en er kan tot
arrestaties overgegaan worden.
Piet El, onwetend van alle bekentenissen, is op weg naar Hoorn
en komt langs Schagen waar hij direct gevangen gezet wordt.
Na valse beloftes en de pijnbank bekent ook Piet El en ook hij
noemt de naam van Jan Jeroensz.
Met Jan Jeroensz gaat de vervolging van de vermeende ver
raders een nieuwe fase in.
In deze fase hebben we gezien hoe slecht het met de op
stand gaat, welke angstgevoelens dat in het Noorderkwartier
teweegbrengt en hoe een aantal zwervers (of vluchtelingen voor
het oorlogsgeweld) voor uitvoerders van het verraad worden
aangezien. Het is het begin van de jacht op de organisatoren van
het verraad.
In de volgende aflevering zullen we zien wie Jan Jeroensz is en
wat hem, volgens de autoriteiten, tot een belangrijk organisator
van het verraad maakt.
Ik heb voor dit verhaal veel informatie kunnen halen uit "Het
verraad van het Noorderkwartier" van Henk van Nierop. Wie
meer wil weten over deze treurige periode, kan ik dit boek sterk
aanbevelen.
MM
jliifaSSSiP
OORLOGTERREUR EN RECHT IN
DE NEDERLANDSE OPSTAND
JITI&EVEÏU J B E RT B A K K EK
1 Kalkar 1529 - Pieterburen 2 juni 1597
2 Don Fernando Alvarez de Toledo (Piedrahita 29 oktober 1507 -
Lissabon 11 of 12 december 1582
3 Don Fadrique Alvarez de Toledo (Lissabon, 21 september 1537 -
11 oktober 1583)
4 Mechelen, Zutphen worden ingenomen en op de bevolking van die
steden wordt bloedig wraak genomen. De angst voor de wraak
acties doen de besturen van Zwolle, Kampen, Hasselt, Bolsward,
Franeker en Sneek besluiten om zich zonder slag of stoot over te
geven aan Don Frederik.
Daarna worden Naarden en Haarlem belegerd en ingenomen en
ook hier wordt op de bevolking wraak genomen.
Van 21 augustus 1573 tot 8 oktober 1573 wordt Alkmaar belegerd.
6 Slot Dillenburg 24 april 1533 - Delft 10 juli 1584
6 Op 25 juni 1572 worden op zijn bevel vijf Franciscanen uit Alkmaar,
die hun geloof weigeren af te zweren, in Enkhuizen opgehangen
7 Deze groep is niet te benijden, want bovenop de gebruikelijke oor
logsellende zitten zij tussen hamer en aambeeld. Aan de ene kant
zijn daar protestanten zoals Sonoy en aan de andere kant dreigen
de niets en niemand ontziende represailles van don Frederik.
8 Deze schout was aanvankelijk een loyaal dienaar van het bestuur
in Brussel, in die rol zullen we hem verderop in het verhaal nog
tegenkomen.
9 Wanneer de predikant Nanning Coppensz vermanend toespreekt,
zegt Nanning dat deze predikant binnen drie dagen voor God
verantwoording zal moeten afleggen. De predikant overlijdt binnen
drie dagen.
10 Maximilien de Hénin-Liétard graaf van Bossu (Antwerpen 1542
- 21 december 1578), als stadhouder van Holland, Zeeland en
Utrecht. In 1573 admiraal van de Spaanse vloot die bij de slag op
de Zuiderzee (11 oktober 1573) tegen de geuzen een nederlaag
lijdt. Hij wordt in Hoorn gevangen gezet en later geruild tegen Filips
Marnix van Sint-Aldegonde. Later kiest hij de kant van de opstand.
11 Van beide vrouwen is onbekend wat er met verder ze gebeurd is.
Ton Veldman
17
