BfiU
In november 1982 kreeg Jaap Smit het Verzetskruis
opgespeld door prins Bern hard.
te vliegen. Als ze weer vertrokken, vlogen ze over Hoorn. Er zat
een risico aan, maar de fut was er bij de Duitsers ook wel wat uit.
De sterken zaten aan het front tenslotte, in het achterland zaten
de zwakkeren.
Je raakte op slot gewend
aan de risico's die je liep
Contact en ervaring
De contacten tussen de mensen werden verzorgd door de koe
riersters. Zo werden we op de hoogte gehouden en wisten we
waar we moesten zijn. Bovendien konden we in de PEN-huisjes
wel van de telefoon gebruikmaken. De directie van de PEN
zorgde ervoor dat die telefoons niet werden vervangen.
Je raakte op slot gewend aan de risico's die je liep. Je sliep ten
slotte net zo gerust als 'in de gewone tijd', zoals Smit het zegt.
Maar het ging ook wel eens mis natuurlijk.
Verraad
In de loop van het laatste jaar van de oorlog bestond de kans op
een invasie in de Kop van Noord-Holland, bij Callantsoog. Tot
de voorbereiding van de stoottroep hoorde dat de leden ervan
steeds paraat waren om op het beslissende moment de weg
naar Den Helder vrij te maken voor de geallieerden en bruggen,
verbindingen enz. onklaar te maken. Die jongens lagen onder
gedoken in boerderijen. Het enige wat ze moesten doen was
wachten en de tijd doden. Dat deden ze, maar niet altijd met de
nodige voorzichtigheid.
Ze gingen wel eens vissen bv. en kaarten om een (zwarte)
sigaret. Ze moesten wat om de tijd door te komen. Een van hen
is door een brief aan zijn moeder gepakt. De Duitsers hebben
hem 'aan de praat' gekregen. Hij heeft belangrijke informatie
losgelaten en ook namen en adressen van mensen. Die zijn op
gepakt en sommigen hebben dat er niet levend van afgebracht.
Ook de jongen niet die doorgeslagen had. Ook hij is gefusil
leerd. Niemand wist wat die jongen was overkomen en wat hij
had gedaan. Door toeval kwam ik erachter, maar ik heb niks
gezegd, zelfs niet tegen mijn commandant. Iedereen dacht dat
het verraad van buiten de groep kwam. Ik heb gezwegen, maar
ik wist wel hoe het zat.
Dat wachten daar duurde een jaar, dat was natuurlijk veel te lang.
Het laatste halve jaar werd de groep mensen die deel nam aan
het verzet en de stoottroepen steeds groter. Het eind kwam in
zicht en meer mensen meldden zich. Dat was in het begin niet
zo, toen waren er maar heel weinig. De Duitsers waren later ook
steeds moeilijker.
Hoe het zo kwam
Voor Jaap Smit was in zijn jeugd Koninginnedag de enige feest
dag. Mogelijk kwam het daardoor dat het begrip Koningin en
Vaderland zo belangrijk werd voor hem. Toen hij op de middel
bare school zat, kreeg hij in de hogere klassen les van een leraar
geschiedenis en economie. Dat was een geweldige docent. Hij
vertelde ze over de toestand in de wereld en ging daarop in. Hij
vertelde over de toestand en ontwikkelingen in Duitsland, legde
uit wat daar verkeerd zat. Hij had het in de klas ook steeds aan
de stok met kinderen van NSB'ers, die fel reageerden op wat hij
naar voren bracht. Dat was iets wat voor ons speelde en waar
door ik steeds sterker voelde 'voor Koningin en vaderland'. Toen
ik van de school afwas, bleef ik de ontwikkelingen steeds goed
volgen en werd lid van de Nederlandse Unie. Er moest eenheid
komen, geen verdeeldheid. Het ging om samenwerking. Na
een jaar bezetting werd de Unie verboden. Maar de mannen die
erbij hoorden, kwamen in het verzet en zo kwam ik er ook bij.
Mensen als Jan Meijer en Ton Preyde waren er vanaf het begin
bij betrokken en bleven dat gedurende de hele oorlog. Ook
na de oorlog waren ze er intensief mee bezig en probeerden
een politieke doorbraak te bewerkstelligen, maar dat is anders
gelopen.
Anna Paulowna
Na de oorlog raakt Jaap Smit betrokken bij het bestuur in Anna
Paulowna. Burgemeester Mijnlieffhad in de oorlog net als alle
burgemeesters opdracht gekregen vanuit Londen om zijn post
te verlaten. Maar hij deed dat niet, vanuit de overtuiging dat hij
meer voor de gemeente en de mensen kon doen als hij zijn werk
bleef doen. Na de oorlog is hij daardoor bijna een jaar op non-
actief gesteld. Daarna kwam hij terug.
Jaap Smit schrift daarover zelf op 12 oktober 2008:
In het laatste jaar van de oorlog 1940-45 kregen alle burge
meesters de opdracht vanuit Londen om hun post te verlaten
om maar geen medewerking aan de heftige duitse maatre
gelen te moeten verlenen. Burgemeester Mijnlieff van Anna
Paulowna bleef echter aan na overleg gepleegd te hebben met
onze contaktpersoon Jan Meijer. Inderdaad heeft hij hier goed
aangedaan want hij heeft vele duitse opdrachten vergeten
of verzwakt. Hiervoor is hij door de duitsers meermalen
vervolgd maar hij wist zich steeds vrij te pleiten tot de laatste
maand toen hij moest onderduiken.
