►CtfABEN LOET
Willem I, ook wel de koning-koopman
genoemd, ging voortvarend te werk.
zo slecht dat het verstandiger was om bier te drinken.
Voor zover bekend was de enige brouwerij die Schagen ooit
gehad heeft, gevestigd in het begijnenklooster. Toen dit klooster
in 1573 als gevolg van de reformatie werd opgeheven en veran
derde in een weeshuis, is de koperen brouwketel verkocht. Al
het bier moest dus aangevoerd worden. De schippers haalden
het uit Alkmaar, Haarlem, Amsterdam en Delft en brachten het
naar Schagen, waar de bierstekers voor de verdere verdeling
zorgden. Het was een lucratieve handel, vooral als je de accijns
wist te ontduiken, dus het aantal bierstekers nam zienderogen
toe. Ze woonden verspreid over alle Schager buurtschappen,
waardoor belastingfraude wel heel erg makkelijk werd. Om
streeks 1628 werd besloten de bierhandel te concentreren aan
de westzijde van de Loetersloot. Op een door water omringd
stuk grond werden door de heer van Schagen een aantal bouw-
kavels in erfpacht uitgegeven aan de belangrijkste brouwerijen.
Hier werden woningen gebouwd met het recht van bierstal. De
eigenaren van deze panden waren de enigen die bier mochten
verhandelen. Dit deden zij doorgaans naast hun hoofdberoep,
molenaar, schipper ofherbergier.
De opkomst van de koffie- en theeconsumptie en wijzigingen in
de drank- en horecawetgeving zorgden ervoor dat de biercon
sumptie verminderde en de bierstekers op den duur verdwenen.
De veepest in de 18de eeuw
In de achttiende eeuw kregen de boeren te maken met de
veepest die steeds weer de kop opstak en langer dan dertig jaar
de veestapel uitdunde. Dit had grote maatschappelijke gevolgen.
Zoals eerder was gebeurd, zochten veel Schagenaars hun heil
elders. Schagen verarmde zienderogen. In 1701 had Schagen
1.563 inwoners en zestig jaar later nog maar 1.000. Aan het eind
van de eeuw was dit aantal weer gegroeid tot 1.345.
De koopman-koning
Nieuwe initiatieven om de economie te stimuleren, bleven
echter uit tot in de volgende eeuw toen de Franse overheersers
vertrokken waren en Nederland een koninkrijk werd met Wil
lem I als koning.
Willem I, ook wel de koning-koopman genoemd, ging voort
varend te werk. Om de economie te bevorderen, investeerde hij
kapitalen in nieuwe projecten om de internationale handel te
bevorderen en de armoede te bestrijden. Ter verbetering van de
infrastructuur liet hij talloze kanalen graven en introduceerde
de stoomtrein. Schagen profiteerde echter pas in de tweede
helft van de negentiende eeuw, zoals u kunt lezen in de bijdra
gen van Lambooij en Pater elders in dit nummer.
Tot slot
Schagen bleef een agrarische gemeenschap. De groei van de
bevolking kwam voornamelijk door de behoefte aan gespecia
liseerd personeel bij de spoor- en tramwegen, de gasfabriek, de
drinkwatervoorziening en de aanleg en het onderhoud van een
elektriciteitsnetwerk.
In 1909 telde Schagen ca. 3.050 inwoners, in 1920 bijna 3.600
en in 1947 ongeveer 4.450.
Pas in de jaren zeventig van de vorige eeuw schakelde Schagen
langzaam over tot het aantrekken van industrie door de aanleg
van de industrieterreinen Lagedijk en Witte Paal.
Naast de traditionele producten als melk, boter, kaas en akker
bouwproducten leveren de Schager bedrijven nu ook industri
ële en nijverheidsartikelen die eveneens hun weg vinden over
de hele wereld.
«T.'
De meelmolen bij de driesprong van de Loet, de Loeterdijk en de Menisweg.
Ruud van de Pol
27
