t
De Mxre manker.
Daarlachgen%y, Wond "Wenen by.
Werkgelegenheid was er voldoende, vooral toen men startte
met de bedijking van de Zijpe.
Werk was er niet alleen voor de talloze dagloners, maar ook
voor de Schager leveranciers. Honderden extra monden moes
ten gevuld worden en er moest materiaal aangevoerd worden
voor de bouw van sluizen en molens. Toen de Zijpe, na drie
mislukte pogingen, in 1596 eindelijk droog was, had Schagen
er een groot verzorgingsgebied bij. Niet lang daarna startte
men met de bedijking van de Wieringerwaard die weer nieuwe
werkgelegenheid bood.
De Gouden eeuw was inmiddels begonnen en Schagen profi
teerde mee en het aantal inwoners nam toe tot 2.735 in het jaar
1618.
De nieuwe inwoners moesten gehuisvest worden, dus zullen
er woningen bijgebouwd of verbouwd zijn. Voor deze bouw
activiteiten was veel hout nodig en het werd dus rendabel om in
Schagen een zaagmolen te bouwen en te exploiteren. De molen
kwam aan de Menisweg ongeveer op de plaats waar nu het
winkelcentrum in Waldervaart is gevestigd.
De Schager vakmensen die op de molen werkten, waren
ondernemend en zeer inventief In 1617 vroegen de meester-
timmerlieden Tate Philips en Hubert Philips Clapmolen, broers,
patent aan op een zaagmethode waarmee uiterst dunne planken
gezaagd konden worden. Het verhaal gaat dat zij uit een stuk eb
benhout met de dikte van een duim 13 sneden konden zagen, zo
dun als perkament. Zij waren tevens de uitvinders van het mes
en groef-systeem, waarmee planken met elkaar worden verbon
den. De Staten-Generaal verleende hun voor zeven jaar patent
op deze uitvinding.
De Schager appels
Voor de agrarische producten waren er goede afzetmogelijkheden.
De talloze boomgaarden leverden volop kwaliteitsfruit. De
Schager appels waren alom geliefd en brachten in de grote steden
goede prijzen op, vooral als de tussenhandel werd gepasseerd.
In 1618 klaagden de leden van het Amsterdamse gilde van ap
pelverkopers dat scheepsladingen fruit uit verschillende plaatsen
waaronder ook Schagen buiten hen om verkocht werd. Het
Amsterdamse stadsbestuur gaf hen gelijk en de vrije fruitverkoop
werd aan banden gelegd.
Door de toenemende welvaart kwam er geld beschikbaar voor
de aanschafvan luxegoederen. In het centrum vestigde zich
een boekverkoper, een beeldsnijder en goud- en zilversmeden.
Vooral de messenmakers deden goede zaken.
Waren er in de voorgaande eeuwen slechts een paar smeden die
messen maakten voor de lokale markt, in 1657 waren er maar
liefst drieëndertig messenmakersbazen, die vanzelfsprekend
knechten in dienst gehad zullen hebben. De Schager messen wa
ren vermaard om hun kwaliteit en geliefd tot in het buitenland.
Ze waren te herkennen aan het liggende halve maantje onder
het meesterteken op het lemmet. Messen met als meesterteken
de bootshaak waren het meest in trek. Over het recht om dit
meesterteken te gebruiken, is jarenlang ruzie gemaakt. In 1641
vraagt een Amsterdamse messenhandelaarster aan de weduwe
van een Schager messenmaker of zij nog messen kan leveren met
het meesterteken van de bootshaak en als die niet voorhanden
waren dan maar met het teken van de brandhaak. Als er maar
een haak op stond, want zo zei ze: soo kan ick se wel quyt
worden aan de Deenen". Zij zouden het verschil toch niet zien.
In het begin van de zeventiende eeuw werden de heften nog
gemaakt door een familie van heftenmakers die aan het Noord
woonde. Later werd het maken van de heften overgenomen
door de zilversmeden die de lemmeten voorzagen van schit
terend uitgevoerde heften. De messenmakerij heeft bestaan tot
het begin van de negentiende eeuw toen de concurrentie van de
Duitse messenindustrie te groot was geworden.
Een andere beroepsgroep die profijt had van de economische
voorspoed waren de bierstekers.
De kwaliteit van het drinkwater uit putten en regentonnen was
Het Mes m een verkeerde Hand,
AtankI een gevaarelgke stand,
Dies "Woed hel kind dat Spel ontnoomen:
5oo is het peen wat gaat naa wens,
jfn's Deerns weiynn,voor de Mens,
Om tol prooi Onqduck te koorn en
De messenmaker
van Jan Luyken.
Een Schager mes; goed
zichtbaar is het merkteken van
de messenmaker, de brand-
haak, en het halve maantje van
de Schager messen makerij,
het heft is gemaakt door een
Friese zilversmid.
De inpoldering van de Zijpe en
de Wieringerwaard
De 17de eeuw en de welvaart
De messenmakers
De bierstekerijen
