Schager handwerkslieden
hadden bestaansrecht, dankzij
eeuwen lang hebben zij de melk zelf op de boerderij tot kaas
verwerkt. Dat wil zeggen, niet de boeren, maar hun vrouwen!
Volgens de schrijver Hildebrand, in zijn Camera Obscura, ston
den de boerinnen bij de boeren dan ook het hoogst aangeschre
ven, maar dan wel na zijn beesten! Want z 'n koeien waren het
allerbelangrijkst. Als een koe dood ging, zo redeneerde de boer,
dan moest je er een kopen. Maar als je vrouw stierfj hertrouwde
je met de meid, en die kostte niets. Zonder vrouw was de boer
echter ook niets, want wie moest er dan kaas maken? Zowel 's
ochtends als s avonds na meikerstijd bestond het werk van de
West-Friese boerin haar hele leven lang uit kazen, kazen en nog
eens kazen. Hildebrand vroeg zich dus ook af hoe zij nog tijd
had kunnen vinden om kinderen te krijgen. Hoe dan ook, de ka
zen die de West-Friese (West-riese) boerinnen maakte, werden
Edammer kazen genoemd.
Zodra de koeien gemolken waren, werd de nog warme melk
in grote houten kuipen gestort. Als de melk daarna te sterk
was afgekoeld, moest het met een scheut heet water weer op
temperatuur gebracht worden. De juiste warmtegraad werd bij
gebrek aan een thermometer met de blote arm van de boerin
gecontroleerd en dat kon ze goed. Als dat in orde was, voegde
de boerin er, afhankelijk van het aantal liters melk, een half
theekopje stremsel aan toe en roerde dit erdoor. Na ongeveer
een kwartier had het stremsel zijn werk gedaan en was de melk
ingedikt. Stremsel is een aftreksel van lebmagen van kalveren,
dat de boeren zelf maakten. Na de stremming werd de kaasstof
Uit de geschriften die sinds 1600 aan ons zijn
overgeleverd, is op te maken dat een groot
gedeelte van de Schager bevolking direct of indirect
heeft geleefd van de veehouderij. Vele mensen waren
zelf boer, werkten voor een boer of leverden bepaalde
producten of gereedschappen aan de boeren.
Hoewel alle agrariërs wel een akkertje zaadland bebouwden,
voor eigen broodgraan, vlas of koolzaad, waren ze voornamelijk
koeboeren. Tweemaal daags werden de koeien gemolken en
kazende boerin
Kaasmaken
De kaasmarkt
op de hoek van de
Markt en de Laagzij
bij café Het Centrum.
De boer en zijn vrouw
De boerenkar voor onder
andere het vervoer van
de kaas naar de mark
14
