J—*— I*
5. Villa Scagha
onder het jaar 1000) moeten het voor een deel bezuren en
komen onder water te staan.
In deze jaren nemen de mensen maatregelen, ze leggen
verhoogde woonplaatsen aan. Niet een enkele, maar vele.
VanafWarmenhuizen tot Krabbendam en Eenigenburg en
vanaf daar langs de hele lijn van Sint-Maarten over Schagen
en Barsingerhorn tot Kolhorn. Of ze ook in het gebied van de
Zijpe, de Wieringerwaard, de Anna Paulownapolder en verder
het Balgzand op terpen opwerpen, is onzeker. Dat hele gebied
is wel bewoond. Het water heeft daar echter zo huis gehouden,
dat er feitelijk niets over is van het oorspronkelijke bebouwde en
bewoonde land.
De ontginning van het eigenlijke gebied van Schagen is nu een
feit. Immers, als er over die van Scagen' gesproken wordt - en
dat wordt het bij herhaling, bv. in oorkonden van de graaf of
4. Radboud
De ontginning van het eigenlijke
gebied van Schagen is nu een feit
in de annalen van het klooster van Egmond - dan is er een
gemeenschap die zo heet en dat betekent ook dat er geleefd en
gewerkt wordt.
Het jaar 1300
Opnieuw is het water tijdens bulderende stormen komen opzet
ten. Wat er nog aan veen ligt, is weggespoeld of bedolven onder
klei en zand, voor zover er geen terpen en kaden en kerkjes op
liggen of staan. Dat houdt niet in dat er nergens meer veen te
vinden is, het betekent wel dat de mensen 'massaal' in actie zijn
gekomen om zichzelf te beschermen tegen het water.
De abdij van Egmond heeft alles in het werk gesteld om een
weggespoelde dijk te vervangen en een nieuwe te bouwen en te
behouden ter bescherming van de hoeven van Villa Scagha. Dat
is de Schagerdam geworden, of de Vriezendijk, of de Valkkoger-
dijk zoals hij nu heet. Dit is de eerste keer dat een onderdeel van
de West-Friese Omringdijk wordt genoemd.
Een aantal keren gaat het mis, breekt hij door, en ontstaan er
wielen, bij Schagen, bij Valkkoog, bij Sint-Maarten, zelfs bij
Stroet. Ten slotte worden de kosten zo hoog, dat ze de dijk
schenken aan degenen die hem toch al moeten onderhouden,
de inwoners van Valkkoog en alle mensen voor wie het bestaan
en behouden van deze dijk van belang is, de gebruikers van de
Waardgeerzen, de mensen van Sint-Maarten, Stroet, Dirkshorn,
Oudkarspel, Veenhuizen, Niedorp. Schagen zorgt voor de
Oudedijk vanaf de Schagerwiel, of zoals ze zeggen de Grims-
wiel, tot aan de Burghorn, de hoek waar de West-Friese Zeedijk
verdergaat richting Barsingerhorn.
De eerste bewoners van deze streek in een 'live
opname' uit het jaar 900 (schoolplaat van Isings).
Scagha komt van een middelnederlands, maar
ook middelengels woord, 'scaega', dat struikge
was, (laag) geboomte betekent. In het oude Duits
'Schacht', in het oude Skandinavisch 'skov'.
Villa is een Latijns woord met de betekenis van
(boeren)hoeve, of een aantal hoeven bij elkaar. Het
Nederlands kent het woord nog voor een flink uit de
kluiten gewassen huis. Je komt het ook tegen in de
betekenis van 'dorp'.
Radbod, Radboud (denk aan kasteel Radboud in
Medemblik) was de grote Friese koning, die heerste
over de Friezen van 680 tot 719, in welk jaar hij
sneuvelde in zijn strijd tegen de Franken, de Mero-
vingische vorsten. De Friezen hadden macht over
een grote strook langs de kust van Oost-Friesland
tot in Zeeland. In de tijd vlak voor van Radboud
moesten ze veel terrein prijs geven, tijdens Radboud
herstelden ze hun macht tot ook hij de strijd verloor.
Vanaf dat moment heersten ze nog een poos over
West-Friesland, Friesland, Groningen en Oost-
Friesland.
11
