Hoe Schagen Q6CYI
Een der beruchtste ziekten in het negentiende-
eeuwse Nederland was de cholera of blauwe
dood. De herkomst van besmettelijke ziekten werd
nog overheerst door bakerpraat. Men meende dat
cholera onder meer verspreid werd door rottings-
gassen in stilstaand water en kon toeslaan door het
eten van onrijp fruit.
Zo werd in 1832 van overheidswege geadviseerd geen onrijpe
kruisbessen te eten en kwam het in Schagen tot een kermisver-
bod, aangezien opeenhopingen van mensen en drinkgelagen
eveneens de cholera zouden bevorderen. Tussen 1830 en 1866
woedden in Nederland zeven cholera-epidemieën, waarvan een
in 1855 te Schagen vele slachtoffers eiste.
Moeizame verbetering van de hygiënische
omstandigheden
Na 1866 verdween de cholera vrijwel geheel uit Nederland. Het
inzicht won terrein dat de ziekte door contact met smetstoffen
werd overgedragen. Hygiënische en sanitaire vraagstukken
kwamen in de belangstelling en richtten de aandacht op de
drinkwatervoorziening en het dempen van grachten en sloten,
die vaak als riolen fungeerden. Langs moeizame weg werden
gezondheid en hygiëne een gedeelde zorg van overheid en
particulier initiatief Vanaf 1850 waren de grote steden in
Nederland begonnen met de aanleg van hun eigen gemeen
telijke waterleiding. Ten plattelande werd die noodzaak niet
gevoeld. Men meende er beduidend gezonder te leven dan
in de steden, met hun stinkende grachten, nauwe straten en
bedompte kotten. Maar de realiteit was anders. Veel wonin
gen in de dorpen waren slecht onderhouden en te klein voor
de doorgaans grote gezinnen. De door het gouvernement
uitgevaardigde bouw- en woningverordeningen werden niet of
onvoldoende nageleefd. Het regenwater kwam via vermolmde
daken en rottende goten in de regenbakken en putten, waaruit
men zijn drinkwater schepte. De hygiëne was ver te zoeken, net
als in droge jaren het water zelf
Nog middeleeuws
Ook in Schagen was het met de hygiëne, naar hedendaagse
maatstaven, tot 1923 nog middeleeuws gesteld. Als regenwater
schaars was, deed men de vaat en de was in water uit sloten
'waarop legio privaten uitkomen en de uitwerpselen in rond-
watertoren kreeg
4