Uit de collectie van Boerderij- en Rijtuigmuseum Vreeburg In museum Vreeburg is onder nummer 0798 ingeschreven een liniaal, gemaakt van een harde houtsoort. Aan de ene kant is heel fijn ingegraveerd de naam van de maker en het jaartal: DIRK ROGGEVEEN. DIRKZOON. ANNO 1854. Daaronder zien we een voorstelling van een timmermans werkplaats, compleet met gereedschap aan de muur. Het is een examenwerkstuk, een proeve van bekwaamheid in het graveren. De andere kant van de liniaal is heel kunstig versierd met allerlei geometrische figuren, symmetrisch gerangschikt om een mid denstuk met een achtpuntige ster. Maar deze kant van de liniaal heeft nog meer te bieden. Er staat een maatverdeling op die je niet meteen begrijpt. De liniaal in namelijk onderverdeeld in 12 even grote gedeeltes. Elk gedeelte heeft een verdeling in 2,4 en 8 stukjes. We hebben hier te ma ken met een ouderwetse maatindeling, niet met het metrieke stelsel, dat al in de Napoleontische tijd was ingevoerd. De liniaal van Dirk Roggeveen is 28.3 cm lang 1 Amster damse voet, die eigenlijk 11 Amsterdamse duimen bevat. Dirk Roggeveen heeft de liniaal echter verdeeld in 12 stukken, op de Engelse manier, van elk 2,36 cm in plaats van 11 stukken van 2.57 cm (de Engelse duim is 2,54 cm). In Engeland en andere landen werkt men nog steeds met dit stelsel. De inch (duim) wordt daar onderverdeeld in 2,4,8, 16, 32 en zelfs 64 stukjes. Onze "duimstok" heeft heden ten dage alleen nog maar een centimeterverdeling, hoewel je overal nog maten gebaseerd op de duim (inch) tegenkomt, zoals de dia meter van (fiets-)banden, de grootte van computerschermen, spijker- en schroefmaten, en de afstand tussen twee gaatjes in een multoband {lA inch). Wat mij betreft is Dirk Roggeveen geslaagd voor zijn graveer- examen. Hij was indertijd ongeveer 25 jaar oud, want hij is op 25 augustus 1820 in Schagen geboren als zoon van de grutter Dirk Roggeveen en Cornelia Smit, beiden geboren in 1792. Het gezin Roggeveen woonde aan het Lage Noord. Dirk had twee oudere broers en twee jongere broers en een jonger zusje. In 1843 is Dirk getrouwd met de wat oudere Maartje Ruis, uit Bar- singerhorn. Maartje had al twee kinderen, die bij het huwelijk met Dirk zijn geëcht Ongeveer twee jaar na zijn huwelijk maakte Dirk zijn liniaal van precies 1 Amsterdamse voet. Het ontsierende nummer 0798 is inmiddels vervangen door hetzelfde, maar veel kleiner nummer op de zijkant. Museum Vreeburg heeft de liniaal als geschenk gekregen van (of via?) A.C. Melchior, huisarts te Schagen, we weten niet wanneer dat is geweest. (mijn lengte: 6 Amsterdamse voeten 5 29/32 duim, zonder schoenen) 1 Eert Amsterdam voet Bert Siezen

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Kakelepost - Schagen | 2010 | | pagina 19