voor de verkiezingen was zonder twijfel de achterliggende
gedachte. De verzuiling werd nog verder doorgevoerd, toen in
1912 de Hanze werd opgericht, een vereniging voor uitsluitend
katholieke winkeliers. De Hanze heeft echter maar een kort
bestaan gekend. De Schager Courant had nu als tegenhanger
de taak op zich genomen om het protestante volksdeel bij de
raadsverkiezingen te steunen en trad als het ware als een soort
kiesvereniging op, met Piet Trapman als woordvoerder en
kandidaat aan het roer. Buiten de steun van de krant werd toch
een protestante kiesvereniging opgericht; er traden zestig leden
toe. De raadsverkiezingen van 1911 zorgden voor de vuurdoop.
Trapman, met z 'n machtige krant achter zich, kreeg zelf een
zetel in de raad 1914-1927)Zijn invloed was zo groot, dat van
1915 tot 1918 alleen leden van kiesvereniging plaatselijk belang
in de gemeenteraad gekozen werden en geen enkel lid van de
katholieken, maar ook niet van de socialisten.
Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog bleek er een enorm
tekort aan woningen te zijn ontstaan. Van eensgezindheid
of samenwerking was vanzelfsprekend geen enkele sprake.
Veelzeggend is dat omstreeks 1919 bijna tegelijkertijd drie
woningbouwverenigingen werden opgericht. Bij de woning-
De gehele middenstand was
in de verzuiling meegegaan.
bouwvereniging Schagen behoorden Trapman, Koster en
Schoorl tot de bestuursleden. Genoemde heren waren tevens
lid van de winkeliersvereniging. De gecombineerde arbeiders
bonden vormden de woningbouwvereniging Schagen voor de
socialisten en bij de vereniging St. Christophorus voelden de
katholieken zich thuis. Het is tekenend voor de verdeeldheid
van de samenleving en het was het toppunt van verzuiling. Het
plan van de socialisten om vijf en veertig woningen te bouwen
werd door de raad goedgekeurd. Het plan van vijftig woningen
door de katholieke vereniging werd afgewezen. Het socialisti
sche plan zou pas in 1931 uitgevoerd worden, maar er werden
slechts zestien huizen gebouwd.
Het machtige medium radio heeft de verzuiling enorm ver
sterkt, toen in 1925 de zuilen KRO en VARA eigen zendtijd
kregen en de VPRO (vrijzinnig protestanten) een jaar later
eveneens. Alle genoemde gebeurtenissen en voorvallen hadden
tot gevolg dat de samenleving volledig uit elkaar groeide. Het
antipapisme begon meer en meer om te slaan in papenhaat,
ook onder de boeren. Roomse en protestante boeren richt
ten eigen melkfabriekjes op. Protestante burgers deden hun
boodschappen bij protestante winkeliers. De katholieken
kochten uitsluitend bij hun geloofsgenoten. Hier en daar werd
zelfs vanaf de kansel aanbevolen om bij gelijkgestemde winkels
boodschappen te doen. Er ontstonden uitsluitend roomse cafés,
maar ook lokalen waar alleen hervormden kwamen. In de dor
pen werd daar bij de toegangsdeur van de danslokalen toezicht
op gehouden. De tweedeling had vooral plaats in het vereni
gingsleven. Van voetbal- tot vrouwenvereniging, maar ook bij
Jan Boekei en Klaas Schoort die de ruiten van de r.-k. pastorie vernielden, werden zwaar gestraft voor deze wandaad.
De oude r.-k. kerk en de pastorie op een ingekleurde pentekening van onderwijzer F.J. Gielen uit 1861.
Verdeeldheid onder de bevolking neemt toe en
weer af
17
