<osue beurs vreaeiust La btraaa ue Wildeman De Roo
>e Posthoorn Het paardshoofd, 't De
ns Gouden Engel Het Oude De Toelast De jonge
engerM j. ile I
os De Be
k l ost
>e Gekro
eriHerb
ns Gou
De apotheek waar als gaper een
Moriaanshoofd uithangtals symbool
voor goede medicijn
Moren kwamen dikwijls voor als uithangtekens van tabakswin
kels ofherbergen.
Op de website www.HERMANSOUER.nl vinden we de
volgende tekst:
Dat de Arabische geneeskunst in de 16de en 17de eeuw in
hoog aanzien stond, blijkt wel uit de afbeelding van een com
plete Arabische apotheek op het eerste Nederlandse voorschrif-
tenboek dat in Brussel gedrukt werd in 1515. Het is dan ook
niet verwonderlijk dat een oosterling werd afgebeeld boven
drogisterijen en apotheken. Daar de wereldmarkt voor spece
rijen en geneesmiddelen was beperkt tot de Nederlanden, is het
dus alleszins verklaarbaar dat de gaper een typisch Nederlands
uithangteken is, dat vooral in Amsterdam, het centrum van de
koloniale handel voorkomt. De gaper werd ook wel Moriaans
hoofd genoemd en werd aanvankelijk niet voorgesteld met een
pil op de tong, maar met een grote pijp zwavel (een oosters pro
duct waarvan men de aannam dat het tegen de pest hielp) in de
mond. Hier komt de gaper dus uit de mouw. Het gaat oorspron
kelijk om medicijnen uit de Arabische medische hoek. En dat
stamt uit de periode dat de Arabische geleerde wereld een groot
stempel drukte op de Europese geleerde wereld. Oorspronkelijk
Griekse of Romeinse teksten werden vertaald en bewerkt door
Arabische geleerden en hun boeken werden weer vertaald naar
de Europese talen. En zo is het gekomen.
De gaper is sindsdien het embleem bij uitstek van apotheek en
drogisterij gebleven, al of niet in de persoon van een Ooster
ling. Kruiden vormen al eeuwenlang belangrijke bestanddelen
voor geneesmiddelen. Ze hoeven echter niet alleen voor zieken
gebruikt te worden. Men kan er bijvoorbeeld een kruidenwijn
mee bereiden. Bisschopswijn is nu nog populair. De vroegere
apotheker schonk deze drank en had nog veel meer geestver-
rijkende drankjes en recepten in huis.
We drinken nu nog Berenburger, bessenjenever, Jaegermeister,
kruidenbitter enz. De oudste apothekers verstrekten dan ook
zowel katerverwekkende als katerbestrijdende middelen, zoals
uit het volgende rijmpje naar voren komt, dat men in de 17de
eeuw kon aantreffen op een uithangbord bij een apotheker, die
in de kelder een kroeg had.
"Hier koopt men zowel onder als boven dranken;
het één voor de gezonden, 't ander voor de kranken".
Naast de gaper komt ook de vijzel, waarin kruiden werden
fijngestampt, nog als uithangteken voor.
Vaak herinnert alleen de naam "de Vijzel" hier nog aan.
In het noorden van het land werd vaak een hertengewei uitge
hangen. Nagenoeg uitgestorven zijn symbolen als de griffioen,
in de vuurmand, de salamander, de eenhoorn en de zaagtandvis.
Op 19 december 1994 werd begonnen met de afbraak van de Oude Herberg.
11
