konden maken. Het bestuur bestond uit de genoemde Piet Raat (herv.) Jb. Koster (herv.),J.B. Keet (kath.), H.P. Caarls (kath.), L.J. Roggeveen (doopsgez.), Ch.H.Th. Schmalz (herv.) en C. Burger (kath.) Een nogal gemêleerd gezelschap wat de religie betreft. Twee van hen wisten zich een plaats te verwerven in de gemeenteraad. Naast W Vader, manufacturen/kaashandelaar 1897-1914), waren dat slager Raat 1909-1912) en winkelier J. Koster, (1911-1920). Deze winkeliersvereniging groeide verder uit tot een stuwende kracht in het maatschappelijk leven van Schagen, al bestond er niet altijd een even grote eensgezind heid onder hen. Dit uitte zich in een slepende affaire over de 'zondagssluiting'. Toch bracht de kwestie over de dag des Heren geen ontbinding of ledenverlies met zich mee. De arbeiders waren tot dan toe buiten schot gebleven. Deze groep was nog te gering omdat er geen industrie van betekenis in Schagen bestond. Zij bleven voornamelijk aangewezen op en afhankelijk van de boeren en de middenstand. Enig initiatief van die arbeiders om zich te organiseren was er nauwelijks. Tussen 1850 en 1925 waren zij niet verder gekomen dan één enkele poging. Dat was op zondag 20 december 1891 s avonds om zes uur, nadat de boerenarbeiders via de Schager Courant waren opgeroepen om te komen vergaderen in het stationskof fiehuis van de heer Visser. 'Door herhaalde aanschrijvingen en dringende verzoeken van verschillende burgers, gevoelen wij ons verplicht en achten wij de tijd gekomen voor een samen komst om het lot van de boerenarbeider te verbeteren', aldus de krant. 'Het behoeft geen betoog', vervolgt het artikel, 'dat de deerniswekkende toestand van de boerenarbeiders aan een ieder bekend is'. De oproep werd ondertekend door waarne mend secretaris Arie Bart. In een naschrift werd geheimhouding van de inschrijvers verzekerd, kennelijk om hun positie als boerenarbeider niet in gevaar te brengen. Die ene poging had dus wegens het ontbreken van industrie- en fabrieksarbeiders geen enkele kans van slagen gehad. Er bleek tussen timmerlie den, metselaars en winkelpersoneel met hun bazen en tussen de boeren en hun knechten een redelijke harmonie te bestaan. De arbeidersbeweging kreeg pas enige gestalte met het ontstaan van de Sociaal Democratische Arbeiders Partij, de latere PvdA. Deze in de ogen van boeren 'rooie' partij was op 26 augustus 1894 opgericht door de z.g. 'twaalf apostelen', waaronder Pieter JeJles Troelstra, wiens partij in 1897 voor het eerst met twee zetels in de kamer was gekomen. Van deze socialistische arbei derspartij moesten zowel de liberalen als de katholieken niets hebben. Vooral de clerus zag in deze partij een grote bedreiging voor het geloof Daarom werd in 1897 door een meerderheid van katholieke kiesverenigingen overeenstemming bereikt over een politiek programma. Dit leidde in 1904 tot de oprichting van de Algemene Bond, als tegenhanger van de socialisten. Onder Monseigneur Herman Schaepman groeide deze bond uit tot de R.K. Staats Partij (later de KVP). In deze partij zouden zowel de roomse boeren als de roomse arbeiders zich thuis moeten voelen. Maar de boeren zagen die partij, die tevens opkwam voor positieverbetering van de arbeiders, alleen maar als een aansporing voor hen, om korter te kunnen werken voor meer geld. Met de opkomst van deze politieke partijen en de vele vernieuwingen begon de gezapigheid van voorheen te veranderen. Doordat de roomsen zich meer en meer trachtten te isoleren, begon ook het antipapisme hoe langer hoe meer de kop op te steken. Van deze socialistische arbeiderspartij moesten zowel de liberalen als de katholieken niets hebben De Bethelvereniging was sinds 1893 gevestigd in dit pand aan de Hoep. Het was het voormalige woonhuis met de naam Merapi van de, te Schagen overleden, burgemeester Gerardus Langenberg. De Bethelvereniging is later verhuisd naar de Landbouwstraat. 15

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Kakelepost - Schagen | 2010 | | pagina 15