m
De door hen aangegeven personen waren een paar boeren uit
Wognum, waar ze ooit onderdak van hadden genoten. Het
waren Coppen Cornelisz en z 'n zoon Nanning Coppensz.
Enige weken daarna was ook ene Pieter Nannings uit Benning-
broek als verrader aangewezen. Ook hij werd gearresteerd en
eveneens achter slot en grendel gezet. Ze waren overgebracht
naar een kerker in Alkmaar, waar ze evenals hun aanbrengers af
schuwelijk werden gefolterd. Coppen Cornelisz was na slechts
enkele dagen als eerste van het drietal aan zijn verwondingen en
het letsel veroorzaakt op de pijnbank in Alkmaar bezweken en
voor de ogen van zijn rechters overleden. Zijn zoon Nanning
Coppensz wist de hechtenis met de tortuur vier maanden lang
te verdragen. Murw gebeukt door de afgrijselijkste folteringen,
moest hij ten slotte bekennen dat hij enkele vagebonden zou
hebben betaald om tijdens de Spaanse aanval een aantal dorpen
in brand te steken. Zelf zou hij een paar rietschelven op de
Noorderdijk in brand hebben willen steken, om te dienen als
baken voor een Spaanse invasievloot. Voor deze zware delicten
werd Nanning veroordeeld tot het levend uitsnij den van zijn
hart en dat in zijn aangezicht te smijten. Het vonnis zou in
Wognum voltrokken worden. Aangezien hij evenals alle andere
verdachten alle beschuldigingen, staande op het schavot nog
publiekelijk ontkende, werd de executie uitgesteld. Om hem te
beletten de beschuldigingen nogmaals te herroepen, werd hij
door schout Heukesloot met helse pijniging bedreigd. Toen hij
de volgende dag het schavot werd opgevoerd en op de pijnbank
gebonden, werd zijn stem door luid geschreeuw overstemd.
Om hem te beletten ook maar iets van door tortuur verkregen
bekentenissen naar het toegestroomde publiek te schreeuwen,
beval schout Heukesloot aan de scherprechter hem onmiddel
lijk de keel door te snijden. Het ontzielde lichaam werd gevie
rendeeld en daarna aan de poorten van Hoorn gehangen. Zijn
hoofd werd op een spies gestoken en op de kerktoren van Wog
num gezet. Katholieke vrienden hebben 's avonds het hoofd
verwijderd en in stilte begraven. De eindeloze verhoren en
folteringen hadden weer nieuwe namen van verraders opgele
verd. Pieter Nannings, nogmaals tot het uiterste gefolterd, kwam
met namen als Pieter El en als zogenaamde hoofdverdachte
Jan Jeroensz op de proppen. Bij de confrontatie op het Schager
slot bekenden El en Nannings in Jan Jeroensz de hoofdverrader
te zien. Jan had zich bij de rechters verdacht gemaakt, omdat
hij als katholiek, samen met vele geloofsgenoten tijdelijk naar
het Spaansgezinde Amsterdam was gevlucht, uit vrees voor de
terreur van Sonoys troepen en nu weer in het Oranjegezinde
Hoorn verbleef Maar waren de ongeletterde landlopers en boe
ren een gemakkelijke prooi geweest voor de onderzoek rechters
van Sonoy, Jan Jeroensz had rechten gestudeerd. Ondanks dat
ook hij op de pijnbank werd gelegd, wist hij na zware protesten
en onrechtmatige verhoren, de hulp in te roepen van invloedrij
ke vrienden en zich te beroepen op bepaalde privileges. Samen
met zijn drie medegevangenen wisten zij ten slotte aan verdere
tortuur te ontkomen. Mede door bemiddeling van Willem van
Oranje werden zij vrijgelaten.
Begrijpelijk dat de veroordeling van twee onschuldige boeren
tpz
uit Wognum, de folteringen en openbare terechtstellingen van
meerdere "verdachten" hetzij aan de galg, hetzij op de brand
stapel, niet alleen bij de katholieke bevolking, maar zelfs bij vele
calvinisten diepe weerzin had opgewekt.
Toen de Spanjaarden ten slotte voorgoed uit ons land waren
vertrokken, kregen de hervormden (calvinisten) het toch in ons
land voor het zeggen. De hervormde eredienst werd staatsgods
dienst en de katholieke eredienst werd verboden. Alle roomse
kerkgebouwen werden in 1572 zonder vorm van proces door
de hervormden overgenomen voor het gebruik van de nieuwe
religie. Bovendien werd bij besluit van de staten van Holland
en West-Friesland overeengekomen, dat alle "paapsgezinden"
uit hun ambten moesten worden verwijderd. Hun plaatsen
dienden te worden ingenomen door eerlijke en goede gere
formeerde burgers. Vele godshuizen, waaronder het bekende
klooster van Aduard in Groningen en de abdij van Egmond
Door een vier man sterke rechtbank, samengesteld
door Sonoy, werden ze ondervraagd en onder de
afgrijselijkste tortuur op de pijnbank tot bepaalde
bekentenissen gedwongen.
De protestante overheersing
12
