Kleding
Uit de collectie van Boerderij- en Rijtuigmuseum Vreeburg
Vorig jaar, 2008, kreeg ons museum een schenking
van een behoorlijke omvang. Naast gebruiks
voorwerpen en keukengerei was er ook linnengoed
en kleding bij. Dat dit tot verrassingen kan leiden
bewijst het volgende.
De kleding, bestaande uit drie onderdelen intrigeert in grote
mate. Het betreft een jasje, een broek in een maat die een vol
wassene kan dragen en een muts, eigenlijk een baret. De dunne
stof is katoen, ecru bedrukt met een blauw bloempatroon en is
te dateren: ongeveer 1870. De drie onderdelen zijn met de hand
gemaakt hoewel de band van de baret met de naaimachine is
aangebracht. De mouwen en de broekspijpen zijn afgezet met
een brede strook rode katoen, de baret is rood en heeft een
oranje band. Het is duidelijk de bedoeling dat de onderdelen
bij elkaar moeten passen. Om allerlei redenen roept de kleding
veel vragen op. Bijvoorbeeld: waarom is deze kleding gemaakt?
Voor wie? En wanneer? Op welk moment van de dag werd
deze kleding gedragen? 's Avonds als men "onder ons" was,
of s morgens direct na het opstaan en door wie? Vanwege de
bedrukte stof en de felle kleuren lijkt het niet voor de hand te lig
gen dat het pak in het openbaar gedragen werd. Vrouwen uit de
gegoede kringen droegen omstreeks 1870 wel huiskleding maar
of dat in die tijd ook voor mannen gebruikelijk was? Dat het een
mannenpak is zien wij aan de sluiting, die is links over rechts. Is
het pak destijds van nieuwe stof gemaakt of had de stof eerder
een andere bestemming?
Wij zoeken in naslagwerken of er iets dergelijks beschreven of te
zien is, een tekst of een foto, maar niets is erover te vinden. Dan
gaan wij alles wat we zien maar eens benoemen. De blauw
witte stof van alle onderdelen is niet nieuw, dat is logisch bij
een gebruikt kledingstuk maar de stof van de broek lijkt in een
betere staat dan die van het jasje. Bovendien is de broek van een
ander dessin dan het jasje. En bij nader inzien is het jasje van een
andere stof gemaakt met een eerdere bestemming. Op het rech
ter schouderblad zit een dicht genaaid knoopsgat en er zijn uit
gehaalde naden te zien want daar verschilt de blauwe kleur een
beetje in vergelijking met het naast liggende blauw. Er zijn hier
Waarvoor heeft deze kleding gediend
Is het soms een pyjama
en daar ook gaatjes van eerdere stiksels te zien. In de rug zijn van
armsgat tot zoom twee naden aangebracht, ze eindigen in een
split onderaan. Het onderste gedeelte van het middenpand is
ook voorzien van een 20 cm. brede strook rode katoen. De hals
is afgewerkt met een kraag van de rode stof en de sluiting bestaat
uit met rode stof overtrokken knopen. De band van de broek is
van gebloemde stof en heeft een knoopssluiting middenvoor.
Aan de achterzijde is in het midden een stukje ingezet met 2
knopen ernaast, mogelijk om bretels aan vast te maken maar de
knopen daarvoor ontbreken op het voorpand. Op de zijnaden
zijn, ook weer met de hand, 4 cm. brede rode biezen genaaid.
Waarvoor heeft deze kleding gediend? Is het soms een pyjama?
Maar in 1870 droegen mannen geen pyjama! In hun dagelijkse
hemd gingen zij ook slapenDe kleding blijft een poosje lig
gen. We weten er geen raad mee, we kunnen niet eens gissen
waarvoor het heeft gediend. Welke man droeg nou toch een
dergelijk kleurig pak met een bijpassende baret? De mode,
omstreeks 1870, was voor mannen al heel wat gematigder dan
aan het begin van negentiende eeuw.
En dan, een paar weken later, leggen wij het pak weer eens
onder de loep. En zien we dat het aan de binnen- en bui
tenkant van de hals en de onderkant van de mouwen een
beetje zwart ziet. Ook de muts is wel wat smoezelig en
ineens zien we het voor ons: "een koude donkere avond
en de wind waait door de bomenIn dit pak zou
Zwarte Piet zich heel goed thuis voelen. Het pak, gemaakt
van andere kleding, is voor dat doel prachtig en de acces
soires die Piet een echte Zwarte Piet maken doen de rest.
Is het raadsel van het pak voor Vreeburg hiermee opgelost? Nee.
Want of deze ingeving echt klopt zullen we nooit weten. Ook
zullen we nooit antwoord krijgen op onze vragen. Maar we be
waren het pak wel in het textieldepot. Samen met de suggesties
is het een leuk verhaal, vooral als het pak tentoongesteld is en
kinderen ons museum bezoeken.
Thil van Twisk, Gerard Koel.
19
