t lijke kledij gestoken. Soms werd de nacht voor de plechtigheid wakend doorgebracht, rechtop staand, midden in de kerk of de kapel, zwijgend. Tijdens de plechtigheid werd de kandidaat ceremonieel bekleed met zijn wapenrusting. Hij kreeg gouden sporen aan zijn voeten gegespt. Ten slotte kreeg hij de halsslach, een ritueel tikje in de nek met de platte kant van het zwaard. Degene die de ridderslag had uitgedeeld, hield daarna een toe spraak waarin de nieuwe ridders de plichten van de ridderlijke 'orde' duidelijk werden gemaakt. Zij moest kuis leven, dapper vechten, de zwakken - weduwen en wezen - beschermen, opkomen voor de wereldkerk en zich altijd en overal ridderlijk gedragen. De ceremonie werd besloten met een overvloedige, feestelijke maaltijd. Opvallend is dat bij deze plechtigheden nooit een vrouw aanwezig was; mannen, ridders onder elkaar. Het Heilige Graf In de vijftiende eeuw ontstaat er een nieuwe vorm van ridder slagals alternatief voor een snelle ceremonie op het slagveld: een plechtigheid bij het Heilige Graf in Jeruzalem. Ook voor die tijd gaan ridders al wel op pelgrimstocht naar het Heilige Land, maar vanaf ongeveer 1400 wordt het een geregelde praktijk om daar tot ridder geslagen te worden. De Hollandse dichter Willem van Hiidegaersberch die vanaf ongeveer 1380 regelma tig aan het Hollandse hof in Den Haag vertoefde, vermeldt in zijn Dits van beschermen de ridderslag bij het Heilige Graf en vermeldt daarbij zelfs uitvoerig de ridderlijke geloften die daar moesten worden afgelegd: Die ridder wort op tHeilich Graff Tot Jherusalemheb ie verstaen, Eer hi ridder wort ghedaen, Doerde een deel van ridders leven Moet hi lovenende vergheven, Is hem misdaen hier op eerde, Eermen wyet tot zweerde Off ridder maect al daer ter stede. Voert soe moet hi loven mede Sinen gherechten heergetru te bliven-, Der heiligher kercken recht te stiven Ende hoer onrecht helpen weren, Woude hoeryemand daer an deren-, Weduwen en wesen schade Die sel hi letten vroe ende spade, Ende beschermen nae vermoghen. Ridderslag op het slagveld naar een Franse tekening uit de 14e eeuw. Bronnen Stukken eener verzameling stukken afkomstig van de familie Van Aerssen van Voshol - Verslagen van 's rijks oude archie ven, XXXVIII (1915), inv. Nr. 348. A. Janse - 'Ridderslag en ridderlijkheid in laatmiddeleeuws Holland' - BMGN 112 (1997), blz. 317-335. H. F. K. van Nierop - Van ridders tot regenten. De Hollandse adel in de zestiende en de eerste helft van de zeventiende eeuw. - 2e druk - Amsterdam - 1990. A. Janse - Ridderschap in Holland. Portret van een adellijke elite in de late Middeleeuwen. - Hilversum - 2001 Gedichten van Willem van Hiidegaersberch. - ed. W, Bisschop en E. Verwijs - reprint - Utrecht - 1981

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Kakelepost - Schagen | 2009 | | pagina 17