Maatbekers Uit de collectie van Boerderij- en Rijtuigmuseum Vreeburg llTER Een maatbeker is een instrument om een bepaald volume van een vloeistof af te meten. Maatbekers met en zonder handgreep of schenktuit zijn gemaakt uit diverse materialen zoals tin, geëmailleerd ijzer en tegenwoordig worden ze gemaakt van kunststof. Ook kwamen koperen maatbekers voor. Deze werden aan de binnenkant vertind om kopervergiftiging te voorkomen. Daarom gebruikte men tijdens de melkbereiding maatbekers van blik, messing of ijzer. Ijzer was goedkoop in aanschafj gemakkelijk in onderhoud en duurzaam in gebruik. Zeer mooi zijn de ijzeren maatbekers met de in lood geslagen ijkmerken en de koperen naamplaatjes waarin de inhoud is gegraveerd. Het metrieke stelsel werd in 1820 door de Nederlandse rege ring ingevoerd. Na de Franse revolutie werden de meter, het kilogram en de liter de nieuwe eenheden, de officiële maten. Maar kreeg de klant wel altijd het juiste gewicht of de correcte maat? Ijkmeesters keurden periodiek de maatbekers. De 'Dienst van het IJkwezen' werd in 1873 ingesteld en heet, na privatisering, nu het 'Nederlandse Meetinstituut', afgekort NMi. Ieder jaar werd in goedgekeurde maatbekers en gewichten, maar ook in weegschalen en bascules een ijkmerk geslagen. Zelfs de strijkstok, die tijdens het wegen van granen gebruikt werd bij het over de rand afstrijken en zuiver recht moest zijn, werd geijkt. Door deze merken kan men vaak de ouderdom van een instrument bepalen. Objectnr. 1540 (links op de foto) is een ijzeren cilindervormige, donkerbruine maatbeker. Aan de onderkant is een verste- vigingskruis aangebracht. De onder- en de binnenkant zijn gemenied. In het koperen naamplaatje is 5 liter en hieronder zijn de initialen G.K. gegraveerd. Hij is destijds geschonken door P. Kaper uit Oudorp. Was deze maatbeker misschien het eigendom van een boerenfamilie Kaper? De ijkinslagen zijn een schrijfletter 't' en het getal '18'. Objectnr. 1598 (midden op de foto) is een ijzeren cilindervor mige bruine maatbeker. Ook hier zijn de onder- en binnenkant gemenied. In het koperen naamplaatje staat 1 liter, hieronder zien we de initialen I.H. Het ijkmerk is de schrijfletter'f'. Op merkelijk is dat het nieuwe, het op dat moment geldige, ijkmerk bij herhaling in het oude merk is geslagen waardoor deze oude merken onleesbaar zijn geworden. Objectnr. 1884 is een ijzeren cilindervormige maatbeker met handgreep, gebruikt voor uitgifte van melk. In het koperen naamplaatje is een 'Vi liter' aangebracht en zijn de initialen 'H.G'. gegraveerd. In de rand zijn 2 ijkmerken ingeslagen, het cijfer '8' en de hoofdletter'J'. Gerard Koel

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Kakelepost - Schagen | 2009 | | pagina 11