De herinnering aan de eerste Schager
windkorenmolen vervaagde
nog een rechthebbende, genaamd Huijbert Aeriansz van de
Blockhuijsen. Dit zou, gezien het patroniem, een broer van de
overleden molenaar Allert Ariensz kunnen zijn, die de molen
betaald heeft.
Op 17 mei 1591 verkoopt deze Huijbert de molen aan twee
kinderen van de overledene: Sijmon Cornelisz Schoutes en
Aerian Aeriensz. Zij zijn waarschijnlijk de personen die de
molen mondeling hebben verkocht aan Gerrijt Jansz.
Op 20 januari 1592 komen ze gedrieën bij de schepenen waar
de twee erfgenamen "bekenden dat zij vercoft hadden en ende
alsnoch vercopen bij desen Gerrit Jansz den ooster meelmolen
binnen Schagen te samen metten huijse erve ende molenwerfF'.
Gerrit Jansz verkoopt, nog tijdens de zitting de molen, het huis
met erf en de molenwerf, voor 1400 gulden door aan Elcko
Jansz. Deze betaalt 400 gulden contant en belooft het restant in
jaarlijkse termijnen af te lossen.
Elcko Jansz
In registers van de Generale pacht die vanaf 1605 beschikbaar
zijn, wordt hij Eelke of Elico genoemd. Voor deze belasting
geldt, als maatstafvoor de aanslag, de waarde van het onroerend
goed, het meubilair, de hoeveelheid rundvee en paarden, land in
eigendom en het bezit aan contant geld.
Tussen 1600 en 1620 wordt hij aangeslagen voor de volgende
bezittingen:
1605:4,5 gars land, twee koeien en een vaars. De aanslag
bedraagt 6 schellingen.
1610:6 gars en 10 snees land, 3 koeien en 400 gulden. De
aanslag bedraagt 11,5 schellingen.
1615:11 gars en 2,5 snees land, 5 koeien, 400 gulden en in
Dirkshorn 1 gars land dat 12 gulden huur opbrengt. De aanslag
bedraagt 14 schellingen.
Uit de aanslagen blijkt dat het hem goed gaat. In Schagen
behoorde hij tot de hogere middenklasse.
Op 16 april 1623 is zijn bezit afgenomen. Vermoedelijk is zijn
vrouw overleden en maakte zijn zoon Jan Eelckess aanspraak op
zijn deel van de erfenis. Elcko is dan slechts voor de helft
eigenaar van de molen, 10 gars en 7,5 snees land en 4 koeien.
Hij wordt aangeslagen voor 14,5 schellingen. De landhuur
bedraagt 110,5 gulden.
Jan Eelckess bezit de andere helft van de molen en het huis. Hij
heeft 2 koeien en 5 gars land. De landhuur bedraagt 67 gulden.
Hij wordt aangeslagen voor 8 schellingen.
Niet lang na deze datum zal hij de molen verkocht hebben aan
Claes Jansz Molenaer
Deze Claes is slechts korte tijd molenaar geweest op de Ooster
molen want op 27 augustus 1624 verkoopt hij de molen.
"Wij Adriaen Claesz Bergen ende Claes Wijbrantsz, schepenen
binnen Schagen, oirconden ende kennen eenen iegelicken dat
voor ons gecompareert is Claes Jansz Molenaer onsen mede
poorter ende bekende voor hem ende sijnen erven vercoft
te hebben ende vercoopt mits desen Pieter Jansz ende Pieter
Willems beijde van Barsingerhorn sijn huijs erve coorenmolen
molenwerf ende 't erffbijde boomgaert van Cornelis Aeriaensz
GroofFstaende ende gelegen binnen Schagen inde Molenstraet
belent Cornelis Aeriaensz voorseijd ten oosten, Jan Jacobsz
moers Jan ten westen Pieter Jansz is doorgehaald dus de
nieuwe eigenaar is nu Pieter Willemsz uit Barsingerhorn.
Pieter Willemsz
Het is mogelijk dat Claes Jansz nog enige tijd molenaar is
geweest op de Oostermolen, want in maart 1625 wordt hij nog
genoemd als buurman van Cornelis Aeriansz Schuijtemaker in
de Molenstraat.
Wanneer Pieter de molen verkocht heeft, is niet in de transport-
registers van Schagen gevonden. In 1628 blijkt de molen echter
in handen van Jan Lammertsz en Cornelis Cornelisz 'mede-
molenaars in Schagen. Zij komen overeen met Adriaen Jansz
Spaniaert dat deze de molen zal afbreken en buiten het rechts
gebied van Schagen zal brengen. Hetgeen gebeurd is, want sinds
dat jaar komt de molen niet meer in de archiefstukken voor.
Het huis, met erf en molenwerf wordt in 1633 verkocht aan
Cornelis Jacobsz Wagenmaker. Deze vervangt de woning in
1637 en bouwt er in 1642 een tweede woning naast.
De herinnering aan de eerste Schager windkorenmolen
vervaagde en nog geen honderd jaar later wist men in Schagen
niet beter dan dat de Molenstraat zijn naam dankte aan de
slijpmolens van de aldaar werkzame messenmakers.
Bronnen
Schagen: Kohieren van de 10e, de
110ste penning en het morgengeld.
1544, 1557, 1561. Noord-Hollands
Archief Haarlem. KopieëncollectieA,
toegangsnr. 151.1
Transporten Schagen, ORWA
Schagen 5885 t/m 5895,
Regionaal Archief Alkmaar.
Schagen, OA Schagen Gene
rale Pachtinge inv. nr. 140-143,
Regionaal Archief Alkmaar
