Brandewijnkom Uit de collectie van Boerderij- en Rijtuigenmuseum Vreeburg Vroeger dronk, ter vervanging van drinkwater, de gewone man bier en de edelen dronken wijn. Bierbrouwerijen in Haarlem en Alkmaar waren in trek door hun zuiver duinwater. Maar de hogere stand koos voorwijn, ondanks dat dit product geïmporteerd moest worden. In de Middeleeuwen was de kwaliteit van veel wijnen be droevend en als het vervoerd moest worden was het zonde van de laadruimte van het schip. In gestookte vorm nam wijn minder ruimte in, het had niet te lijden van de schommelingen op zee en was beter bestand tegen de wisselende klimatologi sche weersomstandigheden. Bovendien verbeterde de opslag in eikenhouten vaten de houdbaarheid en vooral de smaak van het distillaat. In het bijzonder ontwikkelden de Hollanders al snel een passie voor 'gebrande wijnen', uit de Franse 'Cognac-streek. De Schotten genoten van hun 'Whisky', een distillaat van ge stookt koren of graan. Het Italiaanse 'Grappa' is een eindproduct van gestookte druivenpulp en de nationale gedistilleerde drank van Nederland is: 'Jenever'. Eigen recept Vandaag aan de dag kan je bij de supermarkt een fles 'Glühwein' kopen om thuis in de magnetron op te warmen. In de wijn handel is brandewijn verkrijgbaar, een uit graan gestookte drank met een alcoholpercentage van 35%. Breng het aan de kook, voeg er een citroen, suiker en naar eigen recept kruiden bij, zoals kruidnagels en een pijpje kaneel en er ontstaat een warme kruiden- ofbisschopswijn. Brandewijnlepels Op hoogtijdagen werd de brandewijnkom gevuld met boeren jongens (brandewijn met rozijnen) ofboerenmeisjes (brande wijn met gedroogde abrikozen) op tafel gezet. Hieruit schepte men de glaasjes vol om op de gezondheid van het jonge paar of de baby te drinken. Men gebruikte dan een gelegenheids- of een speciale brandewijnlepel. Van de brandewijnlepels zijn er twee modellen. Het ene model is plat en daaruit werd meteen een slok brandewijn gedronken, het andere model is een soort kleine soeplepel waarmee de brandewijn of punch in de glaasjes werd geschept. Geboortelepels werden vaak later gegeven. Om dat de kindersterfte zo groot was, gaf men de lepel pas wanneer vast stond dat het kind levensvatbaar was. De brandewijnkom van Vreeburg De zilveren brandewijnkom op voet, dankzij donaties door ons museum in 1998 gekocht, is 24 cm breed, 8,5 cm hoog en heeft een diameter van 15 cm. Op de voorzijde is een vrouw met melkjuk en een koe afgebeeld met 3 boerderijen en een kerk op de achtergrond. Op de achterzijde staat een man te vissen met ongeveer dezelfde achtergrond, 4 boerderijen en een kerktoren. Verder zijn de kom en de voet versierd met bloemmotieven. De 2 handgrepen zijn opengewerkt met afbeeldingen van 2 naakte vrouwenfiguren met fruit in hun handen, tussen hen in een vaas, overvloedig gevuld met fruit. Er zijn 5 zilvermerken ingeslagen: in de voet de blokletters 'B' en 'C' van de zilversmid, een fanta- siemerk bestaande uit een 'H' met een stip en een namaakkeur: het wapen van Amsterdam met de 3 Andreaskruisen. Binnenin de kom een keur met een sleutel (van de stad Leiden). De kom is van 1 e gehalte zilver en na 1902 vervaardigd. Gerard Koel

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Kakelepost - Schagen | 2009 | | pagina 8