De veldnamen van Schagen en de Sehagerdam
P^ISilllËS^U
Karei Numan Wie meer wil weten over de geschiedenis van Schagen, die leest uiteraard de boeken
van Bregman, Lambooij (en Pigge, Van de Pol en Timmer), de boeken van Diederik en
dat van Burger en bekijkt de vele fotoboeken over de meer recente historie. En slaat
u vooral ook Schilstra over de Omringdijk en Bremer over de Zijpe (deel I) en Schoorl
en De Cock over de Kop van Noord-Holland en Kennemerland niet over, om meer aan
de weet te komen over de directe omgeving van Schagen.
Deze kaart geeft
vermoedelijk de
situatie rond Schagen
voor 1537 weer. Het
noorden is aan de
linkerzijde.
Wie meer wil weten over de namen van
straten, buurtschappen en landerijen kan
spaarzaam terecht bij Karsten en
Pannekeet, maar dan houdt het al gauw
op, een enkel klein artikeltje in de
Kakelepost daargelaten.
De transportregisters waarin koop en
verkoop van huizen en landerijen en
schuldbekentenissen staan opgetekend,
beginnen voor Schagen in het jaar 1550.
Dat is mooi vroeg.
In vele van die transportactes vinden we
de naam van het stukje land dat van eige
naar wisselt. Daarnaast vinden we de
namen van stukken land in de verpon
dingsoverzichten van 1686 en later. Dit
houdt dat er een lijst van veldnamen
gemaakt kan worden die start in 1550 en
JfW,
t'
I Skur*
,r l Z >*<- -
h
/fev
r
doorloopt tot het moment waarop het
huidige kadaster in gebruik wordt geno
men. Met de invoering van het kadaster
vervalt de noodzaak om de stukken land
een naam te geven, of aan te geven wie
ten westen, zuiden, oosten of noorden
van het desbetreffende akkertje, een
stukje land in bezit had, de 'belendende
percelen' zullen we maar zeggen met de
brandweercommandant van Bomans.
Een ding valt op bij een flink aantal veld
namen in Schagen, ze hebben een Friese
voornaam als eerste deel. Het gaat dan
om bijvoorbeeld Jalle, Ave, Harde, Wybe,
Raap, Tade, Hemkeenz. Waar komen
die namen vandaan? Waar zaten die
Friezen dan? Of nog liever, waren ze hier
altijd al?
Voor 1550 hadden al die stukjes land
natuurlijk ook een naam. Die namen kre
gen ze door hun geaardheid, hun ligging,
de eigenaar, hun gebruik enz. Wanneer
kan dat proces zijn begonnen in
Schagen? Daarnaar zijn we in dit artikel
tje nieuwsgierig. Wat weten we van de
tijd voor 1550? Dat is het tweede waar
naar we op zoek zijn.
En tenslotte willen we ook een antwoord
zoeken op de vraag waar Schagen en
waar Villa Scagha vandaan komen en
vooral waar ze lagen? Gaat het bij beide
namen om dezelfde plek?
Terug in de tijd vanaf 1600
Wat gebeurt er als we een aantal stappen
terug doen in het verleden vanaf 1600? De
omgekeerde weg, zullen we maar zeggen.
Welke belangrijke momenten - daargela
ten dat elk moment belangrijk is voor wie
dan leeft - komen we zo tegen die ant
woord kunnen geven op deze vragen? De
lezer zij gewaarschuwd, teruggaan in de
tijd leest heel anders dan wat we meestal
doen, namelijk vanuit het verleden stap
voor stap naar het heden komen.
14
