Verbannen
naar de
Noordkop
Heinz Neudecker
Schagen een
korte tijd politiek
verbanningsoord
van een
communistische
postbeambte
Het postkantoor aan de Laan waar Jacques de Kadt enige tijd werkzaam was.
Niet velen in Schagen zullen ver
trouwd zijn met leven en werk
van Jacques de Kadt. Hij vond
zichzelf aan het eind van zijn
leven een politieke randfiguur.
Waarschijnlijk onderschatte
hij daarmee zijn eigen belang
rijkheid. Hij was een dwarse
figuur. In 1919 werd hij lid van de
Communistische Partij Holland
(CPH). Hij hield het daar op den
duur niet uit en werd geroyeerd,
in 1924. Hij stichtte toen de Bond
van Kommunistische Strijd
en Propagandaclubs (BKSP),
waarvan Henriëtte Roland
Holst nog een korte tijd lid was.
Vervolgens kwam hij terecht in
de SDAP, maar verliet die weer
in 1932. Mede door zijn bemoei
enis werd de Onafhankelijke
Socialistische Partij (OSP) opge
richt, die in 1935 zou fuseren met
de Revolutionair-Socialistische
Partij (RSP) van Henk Sneevliet
(een starre revolutionaire mar
xist, red.). Die had zich afgeschei
den van de CPH. De fusiepartij
kreeg de naam Revolutionai-
Socialistische Arbeiders Partij
(RSAP). Ook daar liep het weer
mis. De Kadt zocht een goed
heenkomen over de grens na
het Jordaanoproer in 1934.
De Kadt begon zich te ontplooien
als politiek essayist. Hij was vol
ledig autodidact, maar trok brede
aandacht met zijn boek 'Van
Tsarisme tot Stalinisme. Een cri-
tische geschiedenis der Russische
revolutie' (1935). Daarop volg
de 'Het fascisme en de nieu
we vrijheid' (1938 en 1946).
In de nieuwe naoorlogse PvdA
zou hij een belangrijke rol gaan
spelen, als lid van de Tweede
Kamer en redacteur van het par
tij maandbladSocialisme
Democratie'. Veel, soms zeer
diepsnijdende artikelen van
zijn hand verschenen daarin.
Ze gingen meestal over bui
tenlandse politiek. Tot aan
1964 redigeerde hij het blad.
De overplaatsing
In 1965 publiceerde hij het eer
ste deel van zijn politieke her
inneringen, onder de titel 'Uit
mijn communistentijd'. Daarin
vertelt hij over een kort, maar
gedwongen verblijf in Schagen.
Exacte chronologische gege
vens verstrekt hij niet, maar uit
de 'grote' politieke context blijkt
dat zijn verblijf in 1921 moet wor
den gesitueerd. De Kadt schrijft
daarover in een paragraaf'De
overplaatsing' (blz. 179 e. v.J:
"Il< had wat meergelegenheid gevon
den om die artikelen te schrijven omdat
ik, kort na de actie, opeens overge
plaatst iverd naar Schagen, in de kop
van Noord-Holland. De overplaatsing
ivas volkomen in overeenstemming
met de rechten van de administra
tie, maar ze tvas in Jeite ongeivoon;
en omdat tegelijkertijd een aantal
van .mijn geestverivanten ook over
geplaatst roerden beschouivden
me het als een strajoverplaatsing".
De Kadt, die voorheen gewerkt
had bij het Haarlemse postkan
toor kwam nu gedwongen in
Schagen terecht, aan de Laan.
's Avonds ging hij 'in het goede
plaatsje' colporteren met het
partijblad 'De Tribune'. "En dat
vonden zotvel de directie van het kan
toor als de notabelen van het plaatsje
heel vervelend". Na enige maan
den eindigde zijn overplaatsing,
en ging hij terug naar Haarlem.