gemaakt was, aanvankelijk 2X per dag en
later eenmaal, werd meer en meer
fabrieksmatig gemaakt op de zo
genaamde dagfabrieken, waar de melk
eenmaal per dag geleverd werd.
De avondmelk werd dan thuis eerst
afgeroomd en met de morgenmelk naar
de fabriek gebracht en tot kaas verwerkt.
Van de room werd thuis boter gekarnd
welke Donderdags in Schagen werd
gemarkt. Ook waren er nog veel boeren
die 's zomers zelf de kaas op de boerderij
maakten en 's winters de melk naar de
fabriek brachten. Wij hebben 5 jaar zelf
's zomers gekaasd, daarna hebben wij
melk geleverd aan de dagfabriek in de
Schagerwaard tot 1918. Toen zijn wij naar
de Coop. Zuivelfabriek "Westfriesland"
te Lutjewinkel gegaan. Dit over de melk.
Hooibouwwerktuigen waren er tot 1900
maar heel weinig. Sommige grootere
boeren hadden een hooihark en een
schudder, maar de meesten deden alles
nog met de hand. Het maaien geschiedde
nog steeds met de zeis door maaiers uit
Gelderland, Overijssel ofDrenthe. Het
kunstmestgebruik was nog zeer miniem.
Ierkelders waren er nog niet. Aan
melkcontrole werd nog zeer weinig
gedaan, hoogstens op hoeveelheid.
Vanaf 1900 kwam daar meer en meer
verandering in. In 1896 werd in Schagen
de R.L.W.S. gesticht en die heeft er zeker
mede toe bijgedragen om veschillende
nieuwe theorieën op landbouwgebied
ingang te doen vinden. Zoo b.v. het
doelmatig gebruik van kunstmest door
het aanleggen van proefvelden. Het
bewaren van de ier door middel van
ierkelders, het controleren van de melk
op vetgehalte van de melk, het
aanhouden van stieren van bekende
afstamming. Het oprichten van controle-
12
en fokvereenigingen enz. Het gebruik
van landbouwwerktuigen nam vrij snel
toe. Het maaien geschiedde meer en
meer machinaal, zwadkeerder en
walenmaker kwamen, ook het
ophijschen van het hooi in de schuur.
De fiets die begon burgerrecht te
verkrijgen zoo langzaam aan. Ik zelfwas
in het jaar 1900 de eerste op Tolke die een
fiets had. Maar dat was dan ook nog zoo
iets als "een gebeurtenis" op zoo'n
gehuchtje.
Zoo bracht de nieuwe eeuw ons veel
moois, waar wij in de vorige eeuw van
verstoken waren, zoo b.v. ook nog de
auto, electriciteit, waterleiding, radio en
nog vele uitvindingen op allerlei gebied
die de menschen het leven aangenamer
en gemakkelijker maakten. Toch was de
algemeene tevredenheid en het
menschelijk geluk daar niet evenredig
aan. Zeer vaak omgekeerd evenredig.
De Eerste Wereldoorlog
Naast veel moois bracht de nieuwe eeuw
ons veel lelijks, n.1. de Wereldoorlog van
1914-1918. Gelukkig bleef ons land er
buiten, de prijzen van vee en
landbouwproducten gingen snel
omhoog. Veel lichtingen moesten onder
de wapenene komen om de grenzen te
bewaken. Het was een bewogen tijd.
Velen werden er tijdelijk rijk, velen ook
weer spoedig arm. Het ging er mee als
met paarden die men volop aan de haver
zet. De ene wordt er sterk van en krijgt er
meer uithoudingsvermogen van, de
andere wordt er gek van en maakt
brokken. Nederland slaakte een zucht
van verlichting toen er op 11 November
1918 een einde aan de menschen-
slachting kwam en dat de mannen en
vaders weer naar hun haardsteden terug
mochten.
WORDT VERVOLGD.
