§1 «JA*
Oc
l'iiïi
ÊËMiidm.
ngvan vluch te
en ver van hun
i een gemeen-
latdeomstan-
geren te wach-
vestigden vol-
kibboetsiem.
tardershoeve
lingen werden
terij, meubel-
nplex omvatte
was gehuisvest,
tevens in de
is leerden de
lebreeuws om
il uit te kunnen
waren circa
:rden. Sommi-
concentratie-
irbeid had de
stuur benoem-
ssen 1934-
rM. Katznelson
toets was gebo-
onderdaan. De
uwer A.J. Slab-
an de landbouw
vluchtelingen
tnden komen
nd. Dejonge-
:re bezigheden
zwommen zij
aardkanaal,
agen ofWierin-
roetbalcompeti-
1 gaven gele-
le boerderij te
geren tegen
en waarschijn-
Zo leerden de
taal. Onderling
ingedeeld in
en zitkamer,
dng over een
ijkeeigendom-
trakken gecon-
oel schoon en
ordentelijk zijn opgeruimd zijn.
Hoewel de situatie in de Wieringermeer ogen
schijnlijk een oase van rust was, moet gezegd
worden dat toch niet zo was. De vluchtelingen
misten hun familie in Duistland en maakten
zich grote zorgen om het welzijn van hun
dierbaren. Zo was de hete adem van de Duitse
dictator duidelijk voelbaar in de nek van de
werkdorpers. Dat hun ongerustheid niet
ongegrond was bleek wel toen Nazi-Duits-
land op 10 mei 1940 ons land binnenviel.
Toen directeur M. Katznelson door de Neder
landse overheid uit veiligheidsoverwegingen
net als de meeste andere vreemdelingen werd
geïnterneerd, werd hij opgevolgd door de na
de Tweede Wereldoorlog zo bekende schrijver
mr. Abel Herzberg. Hij zou het werkdorp
slechts acht maanden dienen. Op 10 maar
1941 maakte de hoge S.S. officier Willy Lages
zijn opwachting in de Wieringermeer. Hij
gelastte de ontruiming van het werkdorp. Ver
volgens werden ruim tweehonderd jongeren
in gereedstaande bussen naar Amsterdam
overgebracht. In het werkdorp bleven circa
zestig mensen achter om de laatste admi
nistratieve en landbouwkundige zaken af te
wikkelen. De naar Amsterdam gedeporteerde
jongelui werden tot hun verbazing na een
nacht gevangenschap op vrije voeten gesteld.
Ondank dit feit werden later toch nog 57 jon
gelui in de kraag gevat en vermoord in het ver
nietigingskamp Mauthausen. In augustus
1941 werd het werksdorp door de bezetter
opgeheven.
De band die de jongeren met elkaar in de
Wieringermeer hadden opgebouwd bleek
gedurende de latere oorlogsjaren levensred
dend te kunnen werken. Een aantal opgepak
te jongelui wist te ontsnappen uit het door
gangskamp in Westerbork. In totaal 124 jon
geren bleken de oorlog te hebben overleefd
door onder te duiken of zich bij het verzet aan
te sluiten. Van het totale aantal bewoners van
het werkdorp bleek dat circa 39% de ver
schrikkingen had overleefd. Een bepaald
hoger percentage dan dat van de totale Joodse
bevolkingsgroep in Nederland waarvan
slechts 15% de Tweede Wereldoorlog over
leefde.
De grote vernietiging van het
Nederlandse jodendom 1940-1945
Na de Duitse inval in Nederland op 10 mei
1940 werd de ogenschijnlijke rust van veel
Nederlandse burgers wreed verstoord. Sedert
1941 voerde de Duitse bezetter beperkende,
stigmatiserende en discriminerende maatre
gelen voor joden in. Joden werden stukje bij
beetje ontdaan van hun rechten, werk,
bestaansrecht, woonplaats, bezittingen en
tenslotte hun levens. Minutieus voerde de
bezetters de vernietiging van het Nederlandse
jodendom door. In de periode 1940-1945 wer
den 106.000 joodse Nederlanders vermoord
in Duitse vernietigingskampen in heel Euro
pa. Vaak werd de Duitse bezettingsoverheid
actief geholpen door de lokale bevolking bij
de uitvoering van lugubere plannen of acco-
modeerde de lokale bevolking de activiteiten
van de Duitse bezetters. Dat laatste gebeurde
in Nederland in grote mate.
Hoeveel Joden bij het uitbreken van de Tweede
Wereldoorlog in Schagen woonden is niet
geheel duidelijk. Een bekende geschiedenis is
die van de familie De Vries. De familie Salo-
mon en Hendrika de Vries-Herschel was rond
de eeuwwisseling afkomstig uit Amsterdam.
Zij stichtten een bloeiende wolhandel aan de
Molenstraat in Schagen. De beide dochters
van het echtpaar (Betsy 15 februari 1919 en
Bertha 7 januari 1922J bezochten de open
bare lagere school aan de Loet. Het gezin
woonde tot 1942 op het adres Magnusstraat
C131 in Schagen.
Betsy en Bertha de
Vries beginjaren '30
aan het strand van
Zandvoort aan Zee.
M"i'
M''" 'O,tui ma
HwiSUinM
V. u *Vva\%V
MSm
