KERMIS
7HEA1 ER [%rA710/VAAL.
Hleden ÜGater ilagravonil te 8 uur
Grootö Gal a-V olks voorstelling,
tegen verminderde prijzen, cn tot Hot2IOXE M 4TE, Het Treur
spel der Smeden, Drama in 5 bedrijven Voor deze voorstelling zijn de
prijzen der plaatsou: Ie mnsr 60, 2e rang 40, Jle rang 20 ('ent.
Zoiidügiivond 8 uur
Groote Brrlfaiite Afscheids-Voorstellino,
waarin tot slot, op nlgomeeu verlangen: 4415310VEVA, PaLTz-Gravin
yan Trikr, waarbij een levend ree ten tooneele komt.
Hoogachtend, B. PRINCELLI SCHENTKE.
J.N. de Wit
Kermis is een jaarlijks terugkerend volksfeest, dat oorspronkelijk ter gelegen
heid van de kerkwijding werd gevierd. In Schagen zou de eerste kermis
gehouden kunnen zijn omstreeks 1450, na de inwijding van de kerk op de
markt. Meestal was er een vrije jaarmarkt aan de kermis verbonden. Sinds
mensenheugenis trok de kermis van heinde en verre mensen aan die iets
wilden kopen, maar die zich vooral wilden vermaken. Aanvankelijk
bestonden de vermakelijkheden uit koekhakken, katknuppelen of gans
trekken, maar dan wel met levende katten of ganzen. Liedjeszangers en
jongleurs vertoonden er hun kunsten. Voor ouderen was er koek en
honinggebak en voor de kinderen stond er al een kraampje met zoetigheden
en wat speelgoed in de vorm van een stokpaardje, een trommeltje of een
windmolentje. Jongeren en geliefden vermaakten zich met dans en drank.
De kwakzalver verkocht er zijn drankjes aan kermisgangers met kwalen. Als
het moest trok hij, tot vermaak van het publiek, een kies of tand van een
pijnlijder en er werd zelfs geopereerd. Het gebrul van de pijn door de patiënt
werd overstemd door het gebral en gezwelg van de toeschouwers, die zich
vooral tegoed deden aan bier en brandewijn. Onder invloed van zware
braspartijen ging men soms op de vuist of werden vetes beslecht met het mes.
Er werd al vroeg
gekotst, liefde
bedreven en ge
schreeuwd op de
kermis, nog voor dat
de plechtige
kerkprocessie ter
herinnering aan de
kerkwijding ten
einde was. Een
doedelzakspeler,
zittend op een leeg
wijnvat, begeleidde
de uitgelaten
dansers. Schitterend
is zo'n kermis in beeld gebracht door P. van der Borcht (1545-1608), en te
zien in het van Gijnmuseum te Dordrecht. Zulke volksfeesten konden
behoorlijk uit de hand lopen en menig predikant probeerde na de hervorming
deze "overblijfselen van het pausdom" in te dammen. Later ging ook de
plaatselijke overheid zich er mee bemoeien. Voor de kermis van juni 1800
moesten de Schager herbergiers, Cornelis Halfzwaag, Gerrit Jongerling en
Jan Thijs Witsmeer, toestemming vragen aan het gemeentebestuur om in hun
herbergen de viool te mogen laten spelen. In nog een tiental kroegen werd dit
eveneens toegestaan. Een aantal burgers vroeg vergunning om paarden te
mogen stallen en tevens koffie of een borrel te mogen schenken. Vóór slechts
een dag, werd er besloten. Op 19 juni 1858 is er bal in de Rode Leeuw. Het
entree is f. 0,99 voor een heer, met of zonder dame. Twee jaar later
adverteerde kastelein C. Marees van de Posthoorn, dat in zijn zaak
gelegenheid zal zijn tot uitvoering van quadrilles en walsen en alle bekende
nieuwe dansen. In juni 1870 zijn vele kermiskramen per schuit of kar
aangevoerd. Weinige dagen later is de Schager kermis in volle gang. Dan
14
De Kakelepost, maart 1999
