bestuurd, het huis verzorgd en zichzelve onberispelijk gedragen". Dan komt de
periode dat het lijkt of de overledene zelf tot de nabestaanden spreekt:
"Dierbare kinderen, Uw moeder verlaat U, maar niet voor altijd, met vader
ben ik nu gelukkig in de hemel". Tegenwoordig worden de teksten veelal door
de familie zelf gemaakt en klinkt er wat meer persoonlijke betrokkenheid in
door. Bij alle veranderingen zowel op beeld- als op tekstzijde is er een ding dat
nooit verandert: "van de doden niets dan goeds".
Op de dubbele prentjes van nu wordt veelal een heel uitvoerige
levensbeschrijving afgedrukt, soms ook een lievelingsgedicht van de
overledene. Het komt ook voor dat het gedachtenisprentje al bij de begrafenis
wordt uitgereikt, meestal echter na enkele weken gelijk met de dankbetuiging.
Het is nu veelal dankbetuiging en gedachtenisprentje ineen. Onder veel oudere
prentjes staat als laatste onderaan de naam van de koster vermeld, meestal was
hij ook de begrafenisverzorger van de parochie. Bij de eerste gedrukte
exemplaren staat de naam van de drukker vermeld. Zowel op de voor- als op
de achterkant wordt een zwarte rand of kader gedrukt. In de loop der jaren
wordt die smaller, zwart wordt paars en nog later grijs en is nu helemaal
verdwenen. Bij jonge kinderen, zo tot een jaar of twaalf, werd geen zwarte
maar een blauwe rand gebruikt. Ook het plaatje is aangepast en meer
kinderlijk.
Onder invloed van de snelle ontkerkelijking die na 1960 op gang kwam is het
in Rooms-Katholieke kringen geen algemeen gebruik meer om bidprentjes te
laten drukken en komt het steeds vaker voor dat er alleen maar een
bedankkaartje wordt uitgegeven. Onze voorouders en ook wij namen vroeger
een kerkboek mee naar de kerk, dat bol stond van de bidprentjes.
Tegenwoordig ligt er voor iedere kerkdienst een nieuw tekstboekje klaar en
blijven de oude kerkboeken thuis in de la liggen. De bidprentjes maken dan
ook geen deel meer uit van de dagelijkse of wekelijkse gebedspraktijk.
Sommige oudere katholieken hebben nog weet van het avondgebed. Op je
knieën bij een stoel voor een aantal korte of lange gebeden, daarbij dan een
Onze Vader en Wees Gegroet voor de overledenen uit het kerkboek.
Verzamelingen
Bidprentjes zijn nu een verzamelobject geworden. Bij het Centraal Bureau
voor Genealogie in Den Haag zijn meer dan 1.000.000 exemplaren aanwezig.
De Nederlandse genealogische Vereniging te Naarden bezit er meer dan
300.000. Dat zelfde aantal is aanwezig bij het Iconografisch Genealogisch
Bureau te Achel. Bij al deze instellingen zijn ze voor onderzoek te raadplegen
of te kopieren. De biografische gegevens moeten wel gecontroleerd worden, er
komen - vooral bij namen - wel fouten in voor. Naast de drie genoemde grote
collecties zijn er vele kleine of wat meer uitgebreide verzamelingen, meestal
van lokale of regionale opzet. Iedere genealoog die vroeg of laat het resultaat
van zijn onderzoek op schrift stelt en met wat illustraties verlucht, maakt
dankbaar gebruik van deze prentjes - als ze aanwezig zijn - om zijn werk te
verfraaien en het voor de lezer meer interessant te maken. Bestudering van de
bidprentjes levert ook een aardigbeeld op op de mens tegen de dood aankijkt
en welke veranderingen in dat opzicht in de loop der jaren daarin hebben
plaats gehad. We kunnen emancipatie van het katholieke volksdeel hierin
volgen via de zeer volgzame en gezagsgetrouwe gelovige tot de zelfstandig
denkende Christen van nu, voor wie gebed en kerkbezoek niet meer in de
eerste plaats de mate van gelovig zijn bepaalt.
Gedenk in uwe godvruchtige ge
beden de ziel van zaliger mejuff.
Catharln^'de vVit,
Weduwe van den^Heer Adrianas
Zuurbier, geboren te Scbagen den
8sten Mei ISU, na een langdurig
met christelijk geduld verdragen
lijden, overleden ln het pension St.
Liduina te Purnfdrènd den 19en
April 1921, voorzien van de Heilige
Sacramenten den 22èten d,a. v. be
graven od het R. K. Kerkhof te
Alkmaar.*
Het is zeer zeker'dat zj) die God
lief heeft door Hem langs moeilijke
wegen geleid worden en hoe meer
HjJ hen bemint d®8 te grooter zijn
de moeiiykhoden,^-H. Teresia.
Met een vol] vqrtroüweü op God
is nl van hier gqschoden. ZU is zoo
festurven dat aQ. aan. alle de ge»
achtenis van haar dood," als een
voorbeeld van geloof geduld en
sterkte heeft nagelaten.*
Joh. U Mach. va
Mijn diirbaren klnderen ik ver
laat U en ga heen van deze wereld
waar ik voor U gezorgd en beproe
ving geleden heb. Ik heb U allen
teeder lief gehad. Blijft vereenigd
onder elkander, dient God getrouw
en leeft zoo, dat gp de dood niet
behoeft te vreezen op welk tijdstip
hJj.U ook verrassn.'V.,
Barmhartige Jeèus geef haar de
eeuwige rust Ad. 7J. en 7qusdr.
Zoot Hart van Maha weos mijn heil
•y„800 dagen alL
Onze Vader .Wees Gegroet
Literatuur:
Genealogie van stamboom tot familiegeschiedenis
Prisma stamboom onderzoek
De Nederlandse Leeuw 1947
Katholieke Illustratie 1935
Dit artikel is met toestemming van de auteur
overgenomen uit "De Proostkoerier" het
verenigingsblad van de Historische Vereniging
"De Proosdij landen in de gemeente De Ronde
Venen.
18
