Het 'Muller-dossier' van de
kerk op de Markt.
10
F. Timmer
Op donderdagmiddag 29 augustus 1895, rond een uur of vijf, brak er als
gevolg van loodgieterswerkzaamheden op het dak brand uit in de
Nederlands-Hervormde kerk op de Markt te Schagen. Er stond een stevige
bries, zodat het vuur razendsnel om zich heen greep. Er was geen redden
aan; kerk en toren veranderden al heel snel in een alles verzengende
vuurzee. Wat over bleef was een nog dagen nasmeulende kerkruïne, die in
niets meer leek op de prachtige oude kerk die meer dan vier eeuwen op die
plaats had gestaan.
We kennen een flink aantal afbeeldingen op prenten - en zelfs enkele foto's
- van de 'oude' Christophoruskerk en dankzij de beschrijving van het
interieur die kerkmeester W.A. Hazeu in 1894 op verzoek van de
kerkvoogdij samenstelde, weten we ook welke schat aan historische
informatie bij de brand verloren is gegaan.
Er bestaan echter ook bouwkundige tekeningen van deze kerk.
Begin 1895 vroeg de toenmalige burgemeester Berman aan het Rijk advies
of de gevel van het raadhuis gerestaureerd kon worden en - als restauratie
mogelijk was - welke vorm de gevel dan moest krijgen. Het ging hierbij om
de gevel van het oude raadhuis 'De Schager Roos'.
Het Bureau Monumentenzorg, waar de brief uiteindelijk terecht kwam, nam
de vraag uiterst serieus. De architect van deze dienst Adolph Muller reisde
af naar Schagen om het pand persoonlijk in ogenschouw te nemen, de
historische waarde vast te stellen en te onderzoeken of restauratie mogelijk
was en zin had. Muller verbleef van 5 tot en met 8 juni in Schagen en legde
'De Schager Roos' nauwkeurig in tekening vast. Voor meer bijzonderheden
verwijs ik naar een eerder gepubliceerd artikel in 'De Kakelepost'jrg. 9 nr.
2 (april 1994).
Of het een vooropgezet plan was, weten we niet, maar in diezelfde dagen
heeft Muller ook de 'oude' Christophoruskerk, inclusief de gemeentetoren,
opgemeten en getekend. Aan de hand van zijn schetsen en meetgegevens
heeft de architect bouwkundige tekeningen van de kerk gemaakt. Een
uitvoerig bouwhistorisch rapport, zoals we dat van 'De Schager Roos'
kennen, is echter nooit opgesteld: het hoefde niet meer, want de kerk op de
Markt was inmiddels verbrand.
De tekeningen uit dit zogenaamde 'dossier Muller' hebben voor Schagen
grote historische waarde. Het moet mijns inziens zelfs mogelijk zijn om aan
de hand van deze tekeningen en meetgegevens een reconstructie of een
maquette van de kerk te maken.
Het 'Muller-dossier' maakt tegenwoordig deel uit van het archief van de
Rijksdienst voor de Monumentenzorg te Zeist.
Hieronder staan de tekeningen uit dit dossier afgedrukt.
