Een gedurfd plan
Fred Timmer
"De allesvernielende brand is j.1. donderdagmiddag te even 5 ure
uitgebroken, terwijl loodgieter L. Spierings, aan de zuidzijde op het hoogste
dak, bij de kleine toren aan het werk was. Dat het dak der kerk, bij de vrij
hevige bries die er woei, in een ommezien aan alle hoeken in de brand
stond, is een vrij natuurlijke zaak. Het dakgebinte toch van dergelijke
eeuwenoude kerkgebouwen is door deszelfs substantie en door het
afhangende stof en web, als het ware een eiectrisch-snel-vuur-vattende
massa. Scheen het aanvankelijk alsof er toch nog een kans kon bestaan de
toren te behouden, slechts enkele minuten waren nodig om de ijverig
optredende brandweer te overtuigen dat alle moeite daar vergeefs was.
Bovendien drongen de verbazend grote hitte en de door de wind
voortgedreven vonkenregen de brandweer al hare krachten te wijden aan het
behouden der aan de noord- en oostzijde gelegen percelen van het
Marktplein.
Zo begint de Schager Courant op zondag 1 september 1895 haar verslag van
de brand van de Ned.-Herv. Kerk op donderdag 29 augustus daarvoor. In
een paar uur tijd werd Schagens rijkste cultuur-historische monument
onherstelbaar verwoest.
Enerzijds was de verslagenheid onder de bevolking bijzonder groot.
Anderzijds is het opvallend hoe snel en doortastend zowel de kerkvoogdij -
als eigenaar van de kerk - als het gemeentebestuur - als eigenaar van de
toeren - tot de conclusie komen dat er een nieuwe kerk en toren gebouwd
moeten worden. Daarbij speelde ongetwijfeld een rol dat het gebouw goed
verzekerd was, zodat nieuwbouw niet noodzakelijk op onoverkomelijke
bezwaren hoefde te stuiten.
Schagenaars bij de
restanten van de kerk.