Na de hervorming
In 1572 kregen de calvinisten de beschikking over de kerken en in 1573
waren zij verzekerd van volledige vrijheid. Aanhangers van andere religies
waren vrij in hun geloofsbeleving, maar het houden van openbare
godsdienstoefeningen was hen verboden. De Schager kerk werd ontdaan
van zijn altaren en heiligenbeelden. De pilaren met latijnse teksten werden
witgekalkt zodat niets zou herinneren aan het roomse verleden. De
katholieken waren echter niet al hun invloed kwijt. De kerkmeesters,
welke niet benoemd of gecontroleerd werden door de kerkeraad, maar
door het stadsbestuur, waren nog steeds katholiek. Hun taak was het
kerkgebouw te onderhouden en ter beschikking van de gereformeerde
gemeente te stellen. Pas in 1654 werden de katholieken van het
kerkmeesterschap uitgesloten. In 1597 werden er voor de Schager kerk
door Henrikus Wegewart te Kampen twee klokken gegoten welke, j
ondanks dat de kerk ruim 20 jaar daarvoor was overgegaan in handen van
de gereformeerden, waren voorzien van typisch roomse opschriften;
mogelijk hebben hier katholieke kerkmeesters de hand in gehad. De
klokken waren aan de ene zijde voorzien van de beeltenis van Christoforus
en de opschriften:
CHR1STOPHOR VS SERVVS MARTIR1QVE VEVSTE FVSVS HVC
ACCELERAT SCAGEN HENRICVS WEGEWART ME FECIT 1597.
Aan de andere zijde was het wapen van Schagen aangebracht met daar
boven de tekst MAGNVS.
Graftombe
Schagen.
De toren krijgt een spits
In 1617 werd een zorgvuldig onderzoek verricht naar de oorzaak van het
hellen van de toren en de kerkmuur aan de noordzijde. De conclusie was,
dat er geen gevaar bestond en er werd een spits op de toren geplaatst. In
1670 werd een derde klok gegoten welke boven in de spits werd
gehangen. Deze klok had als randschrift:
C O RNELIS CONELISZ PLAETS EN CORNELIS KONINK HEBBEN MIJ
DOEN GIETEN DOOR P HEMONY TOT AMSTERDAM AO 1670.
Ook deze klok droeg het wapen van Schagen. Het kleine torentje, met
peervormig opengewerkte spits boven de afscheiding van het koor, kreeg
een klokje waarvan het opschrift niet bekend is.
Het interieur van de kerk werd verfraaid met een prachtige preekstoel, een
eikenhouten doophek en een van kunstig snijwerk voorziene bank voor de
heren van Schagen en de notabelen. Om de kerk te verlichten hingen er,
in het schip en de zijbeuken, sierlijke koperen kronen uit het jaar 1663.
In de noordwesthoek hing een bord met een tekst van dominee Meusevoet
ter herinnering aan de Schager pastoor Sijbrand Jans die overging tot het
protestantse geloof en hiervoor op 30 mei 1570 in Den Haag ter dood
werd gebracht.
Orde in en rond de kerk
In Schagen, maar ook in ander plaatsen, vond men dat de kerk deel
uitmaakte van de openbare ruimte; het gebouw werd gebruikt als een soort
dorpshuis. Het moet er vaak een drukte van belang zijn geweest. De
vroedschap vergaderde regelmatig op het koor omdat het raadhuis te klein
was om alle betrokkenen bij vergaderingen of processen te herbergen.
Volwassenen en kinderen gebruikten op regenachtige dagen de kerk als
overdekte schuil- en speelplaats. Honden werden mee naar binnen
6
