Gezinssamenstelling
tv
I
I
I
De gemiddelde gezinsgrootte in Nederland bleef tot ongeveer 1920 rond de
4,7 personen schommelen en daarna nam de omvang van de gezinnen lang
zaam af. In Schagen trad deze daling veel eerder in. In 1849 bestonden de ge-
W
'N -
De N. V. Motorbootdienst
Kolhorn-Schagen was slechts
een kort leven beschoren.
(1901 - 1906).
daarom naar de steden in de hoop daar een betere toekomst te kunnen op
bouwen, ook al konden deze de nieuwe inwoners moeilijk verwerken. Er
waren te weinig huizen en de woonomstandigheden waren daardoor vaak
heel slecht. De werkgelegenheid in de dienstverlenende sector en in het am-
bachts- en fabriekswezen was er echter wel belangrijk toegenomen. [Kooij, p.
98-102, De Meere, p. 130-131, Van der Wonde, p. 28]
De bevolking van Schagen en andere plattelandsgemeenten nam hierdoor
af, hoewel ook het dalende geboorte-overschot bijdroeg aan bevolkingsafna
me. Waarschijnlijk vestigden veel migranten uit Schagen zich in Alkmaar,
waar na 1878 veel van het omringende platteland afkomstige verarmde gezin
nen naar toe trokken. Voor migranten die Schagen om economische redenen
verlieten was deze stad een beter toevluchtsoord dan Den Helder, dat na
1876, toen het Noordzeekanaal was gegraven, minder aantrekkelijk werd als
vestigingsplaats, aangezien de economische omstandigheden er verslechter
den. Van 1815 tot 1840 nam Den Helder nog de op een na hoogste plaats in
op de lijst met de tien snelstgroeiende gemeenten met meer dan 5000 inwo
ners, maar tussen 1840 en 1869 zakte Den Helder naar de achtste plaats, ter
wijl op de twaalfde plaats de nieuwkomer Zijpe/Anna Paulowna stond. Wel
licht hebben zich hier ook migranten uit Schagen gevestigd. De migranten die
naar Alkmaar gingen hoopten daar meer kans te hebben op werk, hoewel zij
volgens het Burgerlijk Armbestuur van Alkmaar tevens werden aangelokt
door de betere armenzorg dan ten plattelancle. Velen werden niettemin ook
in deze stad geconfronteerd met lage lonen en vooral van 1884 tot 1886 heer
ste er een grote werkloosheid. [Van Loo, p. 22-25, p. 104, p. 136]
15
