De loop van de bevolking van Schagen
van 1851 tot 1930
Chevrolets. De Chevrolets bevielen zo goed dat er in 1939 maar liefst
vijf werden bijgekocht. Om lange materialen te kunnen vervoeren
werden deze wagens in Gorinchem door Aeme van Milh verlengd.
In 1939 had Bras 40 vrachtwagens in gebruik die ingezet werden voor
de wegenbouw en de bouw van de startbanen voor Schiphol.
De wagens werden gestald in de garage aan de Dorpen naast de
slachtplaats van Baars en Oosterman. Later is hier de Nijverheidstraat
aangelegd. Dit was een gunstige plaats omdat de schepen konden
aanleggen in de Laansloot tegenover de garage.
In 1940 kwam er een triest eind aan het leven van de energieke
Schager ondernemer. Toen hij in een donkere nacht met zijn Ford uit
Amsterdam op weg was naar Schagen reed hij op de rijksweg bij
Burgervlotbrug op een van zijn eigen trailers die daar met pech aan de
weg stond. Hij was op slag dood.
De vrouw waarmee hij na de scheiding van zijn eerste kinderloze
huwelijk was getrouwd bleef achter met haar zoon (Ton Pelt) en de
drie kinderen, twee jongens (Gerrit en Cornelis) en een meisje (Maria),
die zij samen hadden gekregen.
Bevolkingsdichtheid
12
Marjorie Pigge
Na de invoering van de Gemeentewet in 1851 moesten alle Nederlandse ge
meenten jaarlijks een gemeenteverslag opstellen. Op voorgedrukte staten
werd onder meer het aantal inwoners genoteerd en werden gegevens over de
migratie en het aantal geboorten en sterfgevallen ingevuld.
Voor historici vormen deze jaarverslagen een rijke bron voor allerlei gege
vens, maar ze zijn helaas toch niet altijd even betrouwbaar. Zo ligt het voor
de hand te verwachten dat de omvang van de bevolking op 31 december van
een bepaald jaar even groot is als op 1 januari van het daaropvolgende jaar.
In Schagen blijken hier echter niet alleen kleine, maar regelmatig ook grotere
afwijkingen voor te komen. Waarschijnlijk zijn dit telfouten of veischrijvingen
van de ambtenaar die de lijsten invulde. Gelukkig leveren de verslagen toch
voldoende gegevens op om een beeld te krijgen van de loop van de bevol
king van Schagen van 1851 tot 1930. Oudere gegevens over de bevolking zijn
schaars (en waarschijnlijk nog minder betrouwbaar).
De bevolkingsdichtheid van de provincie Noord-Holland bedroeg tussen 1859
en 1899 gemiddeld 260 inwoners per km2. Dit aantal is sterk vertekend, aan
gezien het zeer dichtbevolkte Amsterdam is meegeteld. In de meeste gemeen
ten was de bevolkingsdichtheid aanzienlijk lager. Daarom kan de bevolkings
dichtheid van Schagen misschien beter met die van omliggende gemeenten
worden vergeleken. De gemiddelde bevolkingsdichtheid van Barsingerhorn,
Oude Nie-dorp, Warmenhuizen, Nieuwe Niedorp, Winkel, Sint Maarten en
Harenkarspel samen bedroeg 92 inwoners per km2. Schagen was in deze pe
riode dichter bevolkt: er woonden 140 inwoners per km2. In alle gemeenten
nam de bevolkingsdichtheid in de negentiende eeuw toe.
