De wederopbouw van Schagen
Jan Eichhorn en Marjorie Pigge Werkgroep Bouwgeschiedenis
In de winter van 1943-1944 bouwden de Duitsers uit vrees voor een na
derende invasie door de geallieerden een groot aantal verdedigingswer
ken in en rond Schagen: bunkers, grondwallen, tank- of keermuren en
betonnen loopgraven. De meeste werden na de oorlog gesloopt, want ze
leverden zeer veel hinder op voor het verkeer. Verschillende toegangs
wegen naar Schagen waren afgesloten door muren. Sommige muren
hadden een opening, maar andere waren helemaal dicht, zodat doorgang
niet mogelijk was. De Herenbosstraat was zelfs geheel afgesloten. Ook
na de bevrijding moesten de bewoners hun Ausweis laten zien aan de
nog steeds zwaarbewapende Duitsers, anders kwamen zij hun woning
niet in... Mensen die hun gehate Ausweis meteen na de bevrijding
hadden verscheurd, kwamen daardoor in grote problemen. Nederland
was dan wel bevrijd, maar de Herenbosstraat nog niet! Schagen werd
pas twaalf dagen na de bevrijding van de Duitsers verlost. [Van
Graafeiland en Holtrop, p. 57]
Op 11 mei 1945 lieten de Duitsers in opdracht van een Canadese offi
cier een tankmuur aan de rand van Schagen springen. Hierdoor ontstond
een grote schade aan de omliggende woningen, waarbij alleen al lSOm^
glas sneuvelde: oorlogsschade na de oorlog! Het leek er sterk op dat de
Duitsers, door de muur op een dusdanig onoordeelkundige wijze op te
blazen, met opzet schade wilden veroorzaken. Burgemeester Buiskool
liet Captain Bosscher van het Stafcanadees Hoofdkwartier in Bergen op
12 mei verontrust weten dat de Duitsers nu ook al voorbereidingen aan
het treffen waren om andere tankmuren, midden in de gemeente, te la
ten springen. Er zou weinig van .Schagen overblijven als deze muren op
dezelfde wijze zouden worden opgeblazen! Gelukkig werd hier tijdig een
stokje voor gestoken.
Het duurde nog even voor de Duitse verdedigingswerken definitief
konden worden opgeruimd. De gemeente was er wel aan begonnen, maai
de kosten waren te hoog om er mee door te gaan. De gemeente wachtte
daarom met het slopen tot zij hiervoor rijkssubsidie ontving. Volgens een
nieuwe regeling zou het rijk voor 90r/r in de kosten delen. In december
1945 werd de sloop van 71 bunkers, 10 grondwallen, 5 tankmuren en 4
betonnen loopgraven aanbesteed. De bedoeling was dat het slopen bin
nen 39 weken werd voltooid. Bij de aanbesteding viel het op dat er ook
aannemers meedongen die de bunkers hadden gebouwd. Hierover wer
den natuurlijk vragen gesteld in de gemeenteraad. Het kon toch niet zo
zijn dat het sloopwerk aan dergelijke personen werd gegund? De raad
werd gerustgesteld: er zou streng op worden toegezien dat weermachts-
aannemers niet in aanmerking kwamen. Het werk werd uiteindelijk ge
gund aan de firma Den Boer uit Rotterdam voor ƒ105000. De sloop
diende zorgvuldig gebeuren, want er was een goede bestemming voor de
1,5 miljoen bakstenen die in de bunkers waren verwerkt: ze konden wor
den gebruikt voor de wederopbouw van Schagen.
De grootste oorlogsschade in Schagen was aangericht in de omgeving
van de spoorwegovergang bij de Hoep, toen op 12 september 1944 een
Duitse munitietrein na beschietingen door Engelse vliegtuigen ontplofte.
Schagen werd vaker beschoten, maar dit was toch wel de grootste klap.
37